Alzheimer aantonen 3 jaar voor er symptomen zijn
- Door MedZine Redactie -
- Geplaatst op
Wetenschappers aan de universiteit van Georgetown (VS) hebben voor het eerst biomarkers voor Alzheimer gevonden in het bloed, die al veranderd zijn voordat er symptomen van Alzheimer zichtbaar zijn. Afgelopen weekend publiceerden zij hun bevindingen in Nature Medicine. Deze biomarkers zouden Alzheimer kunnen aantonen, twee tot drie jaar voor er zichtbaar geheugen- en functieverlies is. MedZine sprak prof. dr. Philip Scheltens, hoogleraar cognitieve neurologie en directeur van het Alzheimer Centrum aan het VUmc, en dr. ir. Charlotte Teunissen, hoofd neurochemisch laboratorium aan het VUmc en expert op het gebied van Alzheimer biomarkers, over deze ontwikkeling.
Het gaat om tien fosfolipiden metabolieten waarvan de bloedwaardes bij (toekomstige) Alzheimer patiënten lager waren dan normaal. Deze resultaten komen voort uit een vijf jaar durende cohort studie waarbij bloedwaarden, gemeten door middel van massaspectometrie, werden vergeleken van 107 personen ouder dan 70 jaar. Hiervan hadden 35 personen Alzheimer symptomen bij aanvang en 18 personen ontwikkelden deze symptomen gedurende de studie.Scheltens: “Het is voor het eerst dat er praktisch toepasbare voorspellende biomarkers in het bloed gevonden zijn, alhoewel de groepen wel erg klein zijn. Huidige methoden zijn invasief en/of duur.” Teunissen voegt hier aan toe dat deze methode nog wel zeer duur is, maar veel minder invasief is dan eerder gebruikte methodes. “We zijn nog ver verwijderd van een test die op individueel niveau Alzheimer kan aantonen, maar dit heeft potentie. Er moet gekeken worden of deze methode te vertalen is naar een technologie die toepasbaar is in grote cohorten zodat het onderzoek goed herhaald kan worden en alle ins en outs goed uitgezocht kunnen worden”, zegt Teunissen.
De relatie tot de ziekte
Het is nog onbekend wat de relatie van deze lipiden met het ziekproces is. Scheltens: “Het is heel interessant dat het om fosfolipiden gaat, waarvan we weten dat ze enorm belangrijk zijn voor de opbouw van de synapsen van neuronen.” Federoff, leidinggevende van het team dat deze bevindingen deed, denkt dat deze verlaagde levels direct te maken hebben met de afbraak van neuronale celmembranen, zoals bij de ziekte van Alzheimer. Teunissen: “Het is te hopen dat we deze fosfolipiden kunnen verbinden aan een specifiek mechanisme van Alzheimer, dit kan nu nog niet. Dit zijn namelijk fosfolipiden die bij meerdere aspecten van de ziekte betrokken zijn.” Volgens Scheltens onderschrijft de studie het mogelijke belang van deze stoffen in een vroege fase van Alzheimer.
Eigen onderzoek aan het VUmc
Op de VU en het VUmc wordt veel onderzoek gedaan naar deze neurodegeneratieve ziekten, vanuit het Alzheimer Centrum en de Neuroscience Campus Amsterdam. Scheltens en Teunissen beginnen binnenkort zelf met een studie die zich zal focussen op het vinden van metabolieten als biomarkers voor dementie. Het komt volgens Teunissen wel eens voor dat dergelijke spraakmakende artikelen in grote bladen naderhand niet reproduceerbaar blijken te zijn. Teunissen zegt daarom: “Ik ga dan zeker kijken of we deze resultaten kunnen reproduceren. Dit is iets wat binnen ons huidige onderzoek past en wat wij zeker gaan doen.”
Klinische relevantie
Het is belangrijk te testen op reproduceerbaarheid, want de klinische relevantie van deze bloed biomarkers kan groot zijn. Vroege opsporing kan een rol gaan spelen in onderzoek naar targetmoleculen voor medicatie en ook kan dit mogelijk (op langere termijn) leiden tot vroege screening op Alzheimer. Tot nu toe kunnen Alzheimer therapieën alleen symptomen bestrijden en het ziekteverloop enigszins vertragen, maar een goede behandeling is er nog niet. Er zijn wereldwijd 35 miljoen dementie patiënten. Er wordt voorspeld dat dit er in 2050 meer dan 115 miljoen zijn. Dementie is een erg belastende ziekte voor de patiënt en zijn omgeving en vormt een grote kostenpost in de zorg. Ontwikkelingen die de opsporing en uiteindelijk de behandeling kunnen verbeteren zijn dus van groot belang.
Bron: Mapstone et al. Nature Medicine (2014).
