Het officiële MedZine Blog

Antipsychoticagebruik bij dementerenden heeft een hogere mortaliteit tot gevolg dan verwacht. Dit komt naar voren uit een omvangrijk retrospectief onderzoek met 91.000 dementiepatiënten, onlangs gepubliceerd in JAMA Psychiatry. De Amerikaanse auteurs hopen hiermee een verschuiving naar niet-medicamenteuze behandelingen in gang te zetten.

Antipsychotica worden met name voorgeschreven aan dementiepatiënten die kampen met agressief gedrag en psychoses. Hierbij is bekend dat de medicatie bijwerkingen heeft zoals verstoringen van het metabolisme en het extrapyramidale systeem. Eerdere studies wezen al uit dat het gebruik van antipsychotica door dementerenden zou kunnen leiden tot een hogere kans op cerebrovasculaire incidenten en een hogere mortaliteit. Het effect is echter veel groter dan men voorheen dacht.

Voor het onderzoek werden de gegevens van vergelijkbare dementiepatiënten met en zonder geneesmiddelengebruik aan elkaar gekoppeld. Zo vergeleken de onderzoekers de 180-dagige overleving bij gebruik van antipsychotica, anti-epileptica en antidepressiva. Met name de inname van het antipsychoticum haloperidol bleek een hogere kans op overlijden tot gevolg te hebben met een number needed to harm (NNH) van 26. Dat houdt in dat er gemiddeld 26 patiënten moeten worden behandeld met haloperidol om één extra dode binnen de onderzoeksperiode tot gevolg te hebben. Eerder werd dit aantal op 100 patiënten geschat.

Ook de antipsychotische middelen olanzapine, quetiapine en resperidone hadden hogere risico’s dan verwacht met NNH’s van 27 tot 50. Hierbij was niet alleen het absolute mortaliteitsrisico verhoogd, ook vergeleken met gebruikers van antidepressiva hadden antipsychoticagebruikers een hoger mortaliteitsrisico. Verder ontdekten de onderzoekers dat er een dosis-responsrelatie bestaat tussen het gebruik van atypische antipsychotica en de verminderde overleving van patiënten.

Volgens psychiater Donovan Maust van de University of Michigan is de uitkomst van het onderzoek eenduidig, maar blijven veel artsen antipsychotica aan dementiepatiënten voorschrijven omdat de gedragsstoornissen veel onrust veroorzaken. “Deze resultaten zouden de drempel moeten verhogen”, stelt hij. In veel gevallen zijn de patiënten beter geholpen met een niet-medicamenteuze aanpak zoals het aanpassen van omgevingsfactoren en het instrueren van zorgverleners, de zogenaamde DICE-benadering. Hiervoor zal echter meer tijd en geld beschikbaar moeten worden gemaakt dan nu gebruikelijk is, aldus de onderzoekers.

Bronnen: JAMA Psychiatry en Eurekalert

MedZine schrijft twee keer per week over spraakmakende wetenschap.