Het officiële MedZine Blog

Achtergrond bij het medisch nieuws

Arts en avonturier Gavin Francis: ‘Er is vaak schoonheid te vinden in mensen’

Arts en avonturier Gavin Francis: ‘Er is vaak schoonheid te vinden in mensen’

Onlangs verscheen Adventures in Human Being van de Schotse huisarts Gavin Francis in Nederlandse vertaling. In Avonturen in de Mens neemt Francis de lezer mee op een medische ontdekkingsreis van de grijze, glibberige hersenen tot de essentiële anatomie van de menselijke voet. Francis put bij zijn beschrijvingen zowel uit zijn eigen ervaringen als arts, als uit de rijke medische culturele traditie. MedZine zocht de arts, avonturier en schrijver op voor een gesprek over passie, schoonheid en het privilege van de arts. 

De lezer is ongeveer halverwege de ontdekkingsreis van kruin tot voet, als hij in Avonturen in de Mens bij het hoofdstuk over de dikke darm en het rectum aankomt. Francis vertelt in dit hoofdstuk een anekdote die je vaker in ziekenhuisboeken leest: een man heeft een corpus alienum in zijn rectum geschoven en moet zich bij de spoedeisende hulp melden omdat hij het er tot zijn grote schaamte zelf niet meer uitkrijgt. De casus is voor Francis aanleiding tot een onverwacht esthetische blik op de gebeurtenissen. Het lukt hem niet om de ketchupfles eruit te krijgen met behulp van een proctoscoop en sluitspierontspannende zalf en hij laat een röntgenfoto maken:

“De foto was onmiskenbaar van esthetische waarde: de wazige vormen van botten en darmen, afgezet tegen de gemodelleerde kunstzinnigheid van glas en metaal […] Het is een kunstwerk, dacht ik bij mezelf: hij zou zo in een galerij kunnen hangen of 's-avonds op de muur van een ziekenhuis kunnen worden geprojecteerd.”

Het is een tekenende observatie: Francis lijkt altijd open te staan voor het mooie en onverwachte in de wereld, ook op plekken waar je schoonheid misschien het minst zou verwachten.

Anatomische Atlas
“Ik denk niet dat er plek is voor lelijkheid of walging in de kliniek”, vertelt Francis wanneer we hem spreken bij zijn Nederlandse uitgever aan de Nieuwezijds Voorburgwal. “Ik kan soms walgen van het gedrag van mensen en de keuzes die ze maken, maar nooit van hun lichamen. Zo'n casus is in eerste instantie een uitdaging: hoe ga je het corpus alienum verwijderen? Het is gewoon een probleem dat je op moet lossen.” Voordat Francis gefascineerd raakte door het landschap van het menselijk lichaam, was het vooral het landschap van de wijde wereld dat hem mateloos boeide. “Als jongetje wilde ik geograaf worden. Ik zat uren naar landkaarten te kijken en me in te beelden dat ik vreemde landen bezocht. Toen kreeg ik als tiener van iemand een anatomische atlas en was ik meteen verkocht: ik maakte de overstap van geografie naar het menselijk lichaam. Esthetisch gezien lijken een geografische atlas en een medische atlas ook wel op elkaar. De blauwe aderen en gele zenuwbanen deden me denken aan gekleurde rivieren en snelwegen. Bovendien was ik pragmatisch: ik wilde een baan waarmee ik overal kon werken. Dus ging ik geneeskunde studeren.”

Privilege
Als Francis in 1999 afstudeert als arts, begint hij zijn twee grote passies direct met elkaar te combineren. Hij reist de hele wereld af, van de Noordpool tot de Zuidpool en van Tibet tot Afrika.
“Ik wilde reizen en was gefascineerd door het lichaam”, vertelt Francis. “En het vak van arts kun je overal uitvoeren.” Hij werkt onder meer in eenvoudige dorpsklinieken in India en Afrika, waar hij minstens zoveel opsteekt van de patiënten en collega's, als zij van hem. “Ik heb geleerd hoe relatief 'ziekte' eigenlijk is. Wat wij in het Westen als ziekten beschouwen, beschouwen andere mensen helemaal niet zo. We doen hier veel aan overbehandeling en overdiagnostiek. Ook heb ik veel geleerd van bijvoorbeeld Tibetaanse artsen, zij waren klinisch echt fantastisch. Heel mooi om te zien hoe veelzijdig en vindingrijk ze waren zonder de technische hulpmiddelen die wij hebben. Het grote privilege van arts zijn is sowieso dat je je onder allerlei soorten mensen mengt waardoor je veel verschillende levenswijzen tegenkomt.”

Schoonheid
Wanneer hij als expeditiearts anderhalf jaar op Antarctica zit, begint Francis aan zijn eerste boek. “Ik had er daar de tijd voor. Ik was gek op schrijven, ik lees veel reisboeken en ik wilde een boek schrijven dat ik zelf zou willen lezen. Toen heb ik daar mijn eerste boek geschreven, dat ging over de Noordpool. Ik zat dus op de Zuidpool een boek over de Noordpool te schrijven.” Of het nu gaat om landschappen, boeken of patiënten, een constante factor in het leven van Francis lijkt een zoektocht naar schoonheid te zijn. “Er zijn altijd dingen waar je bewondering voor kan hebben. Schoonheid is volgens het woordenboek iets dat bewondering oproept. Ook bij niet zo frisse patiënten zijn er zaken die je bewondering op kunnen roepen. Een stinkende oude man kan bijvoorbeeld mooi zijn in zijn vastberadenheid, zijn kracht of zijn weerbaarheid. Er is vaak schoonheid te vinden in mensen, en niet alleen in hun lichamen. En wanneer je de schoonheid nog niet gevonden hebt, kan je er altijd naar op zoek gaan. Je probeert altijd wakker en alert te blijven voor de mooie dingen. En je probeert het negatieve te negeren en het beste in mensen te zien.”


   

Boek: Avonturen in de mens, Gavin Francis. Prijs: € 19,95,-

Video: Anke Vermeulen
Artikel: Michiel Hordijk

Prijsvraag:

Wat is úw mooiste ervaring geweest als zorgverlener? Vertel het MedZine News! De mooiste reactie wordt beloond met een door Gavin Francis gesigneerd exemplaar van Avonturen in de Mens.

Lees hier meer testimonials van HCP-ers en adverteerders

Volg ons