Het officiële MedZine Blog

De dienstplicht is afgeschaft omdat het beroepsleger groot genoeg is. Maar wordt het geen tijd om de militaire dienstplicht te vervangen door een sociale dienstplicht? De gemiddelde leeftijd in Nederland neemt toe en mede door het feit dat er vrijwel niets aan primaire preventie van de grote oorzaken van ziekte wordt gedaan neemt ook het aantal chronisch zieken hand over hand toe.

Ook steeds meer oudere mensen leven alleen na een scheiding of het vroegtijdig overlijden van een partner. Zij hebben vaak lichamelijke beperkingen, slechtziendheid en/of doofheid, wat weer kan bijdragen aan vereenzaming. Zij zijn hun rijbewijs kwijt geraakt, hebben een slechte conditie of zijn anderszins immobiel.

Door onder andere enorme bezuinigingen zijn er te weinig mensen die deze groep ouderen kan bezoeken. De wachtlijsten voor de verpleeghuizen zijn lang. Veel ouders hebben maar een of twee kinderen. Een deel van de ouders heeft geen contact meer met hun kind. Veel kinderen kunnen niet optreden als mantelzorger. Zij hebben het al druk genoeg om hun eigen gezin, relatie en baan te combineren.

Tegelijkertijd hebben we in Nederland een groot integratieprobleem wat zeker een positieve impuls zou kunnen krijgen als iedere ‘gast’ de Nederlandse taal zou beheersen. Asielzoekerscentra zitten vol met mensen die getraumatiseerd zijn en zich daarbij ook nog kapot vervelen. 

Sociale dienstplicht
Als we nu eens de sociale dienstplicht zouden invoeren met aandacht voor de grote hiaten en uitdagingen in de veranderende individualistische samenleving? Het is een regelmatig terugkerend politiek thema. Van de LPF tot het CDA. Van links tot rechts, vanuit humanistische of religieuze overwegingen. 

Soms is dat vanuit de gedachte dat jongeren opgevoed zouden moeten worden. Soms met het idee de integratie van werkelozen te bevorderen. Maar als je het invoert vanuit pure noodzaak? Omdat er een gigantische behoefte bestaat aan mensen die anderen bij de hand nemen, mee uit wandelen nemen, voorlezen, uit de vergetelheid wegrukken.

Wil niet bijna iedereen ertoe doen? Wie herkent niet het gevoel van machteloosheid als hij naar de zinkende bootjes kijkt, de vluchtelingen in kampen ziet.Wie wordt er niet verdrietig als verpleeghuizen niet genoeg handen aan bed hebben zodat je vader, moeder, oma of opa daar maar alleen in zijn luier ligt. Of als je moeder aan de andere kant van het land schor aan de telefoon klinkt omdat zij haar stem al een week niet heeft gebruikt.

Is e-Health hier de oplossing voor? Ik kan en wil me daar eigenlijk niets bij voorstellen. Het is surrogaat. Een armoedige oplossing. Een Tamagotchi voor opa? Een robot die mama wast? De menselijke maat is toch onvervangbaar?

Voor- en tegenstanders
Er zijn voorstanders en tegenstanders: iemand verplicht stellen deel te nemen aan de samenleving maakt hen toch geen goede verzorgers? Natuurlijk zal elk individu zijn onderwerp moeten kunnen kiezen en zal er een mate van matching moeten zijn.

Onze kinderen, de toekomst, worden steeds ouder. Een aantal van hen gaat na hun middelbare school een jaartje werken en dan reizen voordat zij aan een opleiding beginnen. Is er met al die extra jaren in het vooruitzicht niet wat ruimte om iedereen te laten participeren in onze samenleving?

Als neveneffect zullen jonge mensen vluchtelingen ontmoeten en leren hoe een ander te helpen. Dat is geen doel op zich, maar het zijn wel ervaringen die je je leven lang meeneemt. En als jij midden in je drukke leven geen tijd hebt regelmatig naar het verpleeghuis van je vader te gaan zou het dan geen geruststellende gedachte zijn dat een ander dat doet?

Sociaal leger
Er zijn vele bezwaren te bedenken. De enorme organisatie, de financiering, de planning en het verplichte karakter van de werkzaamheden. Maar de militaire dienstplicht was mogelijk. Nu is er een andere en zeer grote behoefte aan zorg en aandacht voor velen die de maatschappij uit balans brengt.

Zolang dit sociale leger geen beroepskrachten verdringt, maar minimale extra zorg kan bieden, kan niemand daarop tegen zijn. Moeten niet alle gezondheidswerkers zich keihard gaan maken voor een sociale dienstplicht? Betere kwaliteit voor jong en oud en eenieder draagt wat bij aan de participatiemaatschappij. Omdat het moet. Zodat we niet meer afhankelijk zijn van het toeval van een paar vrijwilligers.

Wanda de Kanter is longarts in het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam en tevens voorzitter van de Stichting Rookpreventie Jeugd.

Foto: Marjolein Annegarn

Bent u werkzaam in de gezondheidszorg en heeft u een scherpe pen? Dan zij wij op zoek naar u! Meld u hier aan.