Het officiële MedZine Blog

Recent ontving ik de 32-jarige Fiona op het neurologisch spreekuur. Dit vanwege hevige migraine. We hadden al meerdere soorten medicatie geprobeerd, zowel om aanvallen te voorkomen (propranolol en topiramaat) als om aanvallen te couperen (triptanen). Ook was ze in psychotherapie geweest, echter kregen we maar geen vat op haar ziekte. En toen kwam een ongebruikelijke vraag, die ik niet had zien aankomen: of ze geen LSD in lage dosering kon proberen, zogenaamde microdosing. Ze had erover gelezen op internet en wist wel een leverancier.

LSD (lyserginezuur di-ethylamide) werd op 19 april 1943 ontdekt in een laboratorium in Basel door Albert Hofmann (1906-2008), die op zoek was naar een nieuw migraine-middel. Per ongeluk bleef een klein deel van de substantie aan zijn vingers plakken en toen hij later op die dag naar huis fietste, raakte hij in een ‘droomachtige toestand’. Hofmann rapporteerde ‘fantastische beelden’, met vreemde vormen en heftige kleuren. Het leek wel alsof hij in een soort van ‘caleidoscoop’ keek. Hofmann hallucineerde. De geboorte van LSD ervaring zou later de boeken ingaan als ‘bicycle day’. 

Daarna ging het snel met de ontwikkeling van LSD. Het werd in eerste instantie door psychiaters gebruikt, die wilden ervaren wat hun patiënten tijdens een psychose meemaakten, het zogenaamde ‘psychotomimetisch effect’. Toen de Engelse schrijver Aldous Huxley (1894-1963) hierover las in een wetenschappelijk tijdschrift wilde hij ook en besloot psychiater Humphry Osmond (1917-2004) thuis in Los Angeles te ontvangen. Osmond werd ingevlogen vanuit Canada met in zijn rechterhand een attachekoffer vol met pillen. Beide heren gingen direct aan de slag:  Huxley documenteerde zijn ervaringen in het bekende boek ‘The Doors of Perception’ (2004)¹ en bedacht de gevleugelde term ‘psychedelisch’. Na een eerste fase van experimenten door psychiaters en verlichte geesten als Huxley, kreeg LSD ook therapeutische toepassingen, voornamelijk binnen de psychiatrie. Indicaties waren depressie, alcoholisme en PTSS. De eerste behandelresultaten leken veelbelovend, echter leidde recreatief gebruik tijdens de sixties en seventies tot een wereldwijd verbod van LSD en andere psychedelica als psilocybine (paddo’s) en mescaline. Het was een tijdperk met grote maatschappelijke onrust (Vietnamoorlog, hippiebeweging) en de nieuwe drugs leken de orde te verstoren.

De laatste jaren is er opnieuw belangstelling voor psychedelica binnen de geneeskunde.² Een baanbrekende studie van onderzoekers van de Johns Hopkins Universiteit laat een positief effect zien binnen de palliatieve setting: psilocybine in de terminale fase bij kanker patiënten zorgt voor duidelijk minder angst en somberheid.³ Inmiddels zijn meerdere wetenschappers op het onderwerp ‘gedoken’, o.a. de groep van neurowetenschapper Kim Kuypers in Maastricht. Daarbij is veiligheid een hoofdzaak: psychedelica toedienen in lage dosering om zo riskante bijwerkingen als hallucinaties of wanen te vermijden.

De vraag van Fiona kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Immers, er is recent veel media-aandacht en bovendien zijn psychedelica mogelijk ook effectief tegen clusterhoofdpijn en migraine. Al gaat het in het laatste geval vooral om ervaringsverhalen, bijvoorbeeld op de website www.clusterbusters.org. Na haar polibezoek begon Fiona met microdosing en houdt haar ervaringen sindsdien nauwkeurig bij in een dagboek. Of er effect is? Dat horen we bij het herhaalconsult over 3 maanden.

Literatuur

1. Huxley A. The doors of perception. Vintage Publishing, 2004.
2. Pollan M. https://decorrespondent.nl/8763/waarom-we-met-psychedelica-onze-geest-kunnen-begrijpen-en-verruimen/4124834604264-910cb11c
3. Griffiths RR et al  Psilocybin produces substantial and sustained decreases in depression and anxiety in patients with life-threatening cancer: A randomized double-blind trial. J Psychopharmacol. 2016 Dec;30(12):1181-1197.

Fiona is niet haar echte naam. De titel van deze column is ontleend aan De Jeugd van Tegenwoordig die in het nummer Sterrenstof (2010) over LSD rapt als ‘loesoe in de sky met diamonds’, een parafrasie op ‘Lucy in the Skye with Diamonds’ van The Beatles uit 1967.

Geschreven door: Bas Ter Meulen, neuroloog

Ondergetekende is lid van de werkgroep NWP (Ned. Werkgroep Pijn), een subvereniging van Nederlandse Vereniging voor Neurologie. De NWP stelt zich ten doelt om de kennis over chronische pijn bij artsen in opleiding te verbreden.