Het officiële MedZine Blog

Chronische pijn komt voor bij een op de vijf Europeanen. Een tweede minstens zo groot probleem is het gebrek aan kennis omtrent behandelopties, wat meer dan eens tot kokervisie en “medical shopping” leidt. Als patiënt voel je je onmachtig en de pijn persisteert.

Zo ontmoette ik de heer X van 60 jaar die verging van de pijn in zijn been, ondanks immense hoeveelheden opiaten. Hij had continu heftige stekende pijn in zijn rechter been, die hem het slapen compleet onmogelijk maakte. Als gevolg hiervan kwam hij de deur niet meer uit en werd hij somber. Hij had het gevoel de regie van zijn leven volkomen te zijn kwijtgeraakt. Bewegen gaf een sterke toename van de pijn. Toen bleek dat alle aanvullende onderzoeken geen afwijkingen opleverden, werd de diagnose gesteld op onbegrepen neuropathische pijn.

Wat bleek nu? 
Lichamelijk was hij keurig onderzocht en de vereiste aanvullende onderzoeken waren correct uitgevoerd om ziekten aan te tonen of uit te sluiten. Voor zijn gevoel was hij door de medici telkens van het kastje naar de muur gestuurd. De meeste behandelaars namen te weinig tijd, gaven aan dat de aandoening niet op hun terrein lag en ontbrak er een ter zake kundige centrale behandelaar. Geen van de behandelaars nam het totaalplaatje met hem door (psycho-educatie). De rol van nachtrust en stemming bleef onderbelicht. Alleen maar pillen, pillen en nogmaals pillen.

Basic research
Vanuit fundamentele studies is bekend dat bij acute pijn selectief perceptieve pijngebieden actief worden, maar bij chronische pijn raken compleet andere pijncentra in je brein massaal overgeactiveerd. Denk aan centra in de prefrontale cortex en in de gyrus cinguli, die betrokken zijn bij de affectieve emotionele verwerking van pijn. Komt daar angst bij, dan leidt dit tot overactiviteit in de amygdala en hippocampus, met versterkte pijn-anticipatie tot gevolg. Door de aanhoudende pijn raakt meer dan de helft van de patiënten depressief en wordt de nachtrust verstoord. Dit leidt vervolgens tot een toename van de verstoring van de fysiologische remmende pijninvloed. Dit complexe samenspel leidt uiteindelijk tot een maladpatatieve plasticiteit van de hersenen. Het is dan ook geen wonder dat de opiaten alleen niet meer in staat zijn om een dergelijk complexe neuronale hyperactiviteit te beteugelen.

Behandelopties
Bekend is dat chronische pijn, als uiting van een door prikkels overspoeld brein, een totaal andere aanpak vereist dan acute pijn. Sensorische strategieën, zoals transcutane zenuwstimulatie (TNS) en accupunctuur, kunnen worden toegepast, maar ook toegespitste cognitieve strategieën, zoals een verkleinende lens, kunnen de pijn doen afnemen. Met virtual reality-methodes kan men voor de noodzakelijke demping van pijn zorgen en met cognitieve methode kan de patiënt leren de pijn weer onder controle te krijgen. In uiterste instantie past men soms neuromodulatieve technieken toe zoals Deep Brain Stimulation (DBS) of Motor Cortex Stimulatie (MCS).

Behandeling van patiënt X 
Na een systematische -met visuele middelen ondersteunde- aanpak, kreeg hij de diagnose wervelkolom-gerelateerde pijn. Dit gaf hem houvast en droeg bij om de controle over zijn leven te herkrijgen. Na enkele nachten goed slapen en gestructureerde gesprekken met psycholoog en revalidatiearts, was de pijn na twee weken beduidend afgenomen qua intensiteit (NRS 10 naar 5). Met een lage dosis antidepressivum en een fentanyl-lolly voor doorbraakpijn,  werd zijn chronische pijn weer dragelijk. Nu is hij weer ADL onafhankelijk en krijgt hij in de eerste lijn maandelijkse follow-up gesprekken, om een terugval te voorkomen en om hem te stimuleren zinvolle activiteiten buitenshuis te blijven ondernemen.

Dr. Jan Pieter ter Bruggen is neuroloog in het Jeroen Bosch Ziekenhuis ‘s-Hertogenbosch en lid van de Nederlandse Werkgroep Pijn (NWP), een subvereniging van Nederlandse Vereniging voor Neurologie. De NWP stelt zich ten doelt om de kennis over chronische pijn bij  artsen in opleiding te verbreden.

Bent u werkzaam in de gezondheidszorg en heeft u een scherpe pen? Dan zijn wij op zoek naar u! Kijk hier voor meer informatie.