Het officiële MedZine Blog

Uit een onderzoek naar botmineraaldichtheid van postmenopauzale vrouwen, met een duur van meer dan twee decennia, blijkt dat er minder botverlies optreedt na de menopauze dan eerder werd gesuggereerd. De studie is onlangs gepubliceerd in het Journal of Bone and Mineral Research. Ook de invloed van andere factoren op de mate van botverlies, zoals hormoonvervangingstherapie en gewicht van de vrouwen, is onderzocht.

Osteoporose komt naar schatting bij één miljoen mensen in Nederland voor en wordt gekenmerkt door een lage botmineraaldichtheid (bone mineral density; BMD). De kans op breuken neemt toe door afname van de botsterkte. Vooral ingezakte (gebroken) wervels en breuken in pols, arm en heup komen veel voor. Er zijn verschillende risicofactoren gerelateerd aan de verlaagde BMD en osteoporose waaronder de menopauze (overgang) bij vrouwen. Bij de menopauze is er sprake van een afname van oestrogeen waardoor er meer bot wordt afgebroken dan er wordt aangemaakt.

De gouden standaard voor het meten van botdichtheid is een DEXA (Dual energie X-ray absorptiometry, ook wel DXA) scan. Een meting van de lumbale wervelkolom is mogelijk gevoelig voor bepaalde factoren, zoals degeneratieve veranderingen of wervelcompressie fracturen, die BMD-waarden kunnen beïnvloeden. Daarom wordt de meting aan de femurhals als meer betrouwbaar beschouwd in een oudere populatie en voornamelijk gebruikt voor de diagnose van osteoporose.

In een eerder onderzoek (Zhai, 2008) is gerapporteerd dat de afname in BMD aan de femurhals bijna lineair is met de leeftijd over een periode van vijftien jaar bij vrouwen in de postmenopauzale fase (periode vanaf een jaar na de laatste menstruatie). Veranderingen op zeer lange termijn (>15 jaar) in BMD is echter nog niet eerder onderzocht.

Onderzoek

Het onderzoek is gebaseerd op de lopende Kuopio Osteoporosis Risk Factor and Prevention (OSTPRE) studie waar 14,220 vrouwen uit Finland aan deelnemen. Vanaf baseline (1989) en elke daaropvolgende vijf jaar zijn vragen naar de deelnemers verstuurd, onder andere over gewicht en gebruik van medicatie. Een willekeurig geselecteerde groep (n=3222) kreeg vijfjaarlijks een uitnodiging voor een botmeting. Associaties tussen de mate van botverlies en verschillende geselecteerde risicofactoren, waaronder gebruik van hormoonvervangingstherapie, BMI, verandering in BMI, menopauzale status en BMD aan de start, zijn bepaald.

Resultaten

De gemiddelde leeftijd van de deelnemers bij aanvang was 53,3 jaar, en 62,1% (n = 2002) van de vrouwen was al postmenopauzaal. Van 2695 vrouwen zijn bij start botmetingen verkregen. Op de laatste oproep voor een meting, van de follow-up periode van 25 jaar, reageerden 868 vrouwen.

Het postmenopauzale botverlies bleek constant met een gemiddelde (±SD) van 10,1% (±0,37) over een periode van 25 jaar. De BMD van de femurhals nam gemiddeld met 0,4% per jaar af, wat 75% lager is dan de 1,67% zoals gerapporteerd in het artikel van Zhai et al. (2008).

Het gebruik van hormoonvervangingstherapie werd gekoppeld aan een lager postmenopauzaal botverlies. Een lagere BMI aan het begin van het onderzoek en een toename in BMI gedurende de follow-up periode bleken ook in verband te staan met een lager postmenopauzaal botverlies. Een hogere BMD aan de start van het onderzoek werd gekoppeld aan een hoger percentage botverlies na 25 jaar onderzoek, maar met menopauzale status op baseline was er geen verband.

Conclusie

Concluderend blijkt er bij vrouwen na de menopauze dus sprake te zijn van een constant botverlies over tijd – in dit geval 25 jaar – waarbij hormoonvervangingstherapie, een lager startgewicht en een toename van het gewicht,  geassocieerd zijn met minder botverlies. Er is nog steeds een gebrek aan langetermijnstudies naar postmenopauzaal botverlies over meerdere decennia en meer onderzoek is volgens de wetenschappers dan ook gewenst.

Geschreven door:
Aurora van de Loo

Referenties:
1. Moilanen A, Kopra J, Kröger H, Sund R, Rikkonen T, Sirola J. Characteristics of Long-Term Femoral Neck Bone Loss in Postmenopausal Women: A 25-Year Follow-Up. J Bone Miner Res. 2021; https://doi.org/10.1002/jbmr.4444
2. Zhai G, Hart DJ, Valdes AM, Kato BS, Richards JB, Hakim A, et al. Natural history and risk factors for bone loss in postmenopausal Caucasian women: a 15-year follow-up population-based study. Osteoporos Int. 2008; https://doi.org/10.1007/s00198-008-0562-x
3. Persbericht Haelio van 31 augustus 2021. Inflammatory arthritis diagnosis prior to age 30 years 'impairs' male fertility. Verkregen via https://www.healio.com/news/rheumatology/20210831/inflammatory-arthritis-diagnosis-prior-to-age-30-years-impairs-male-fertility, op [28-10-2021]