Het officiële MedZine Blog

Om de zinnen te verzetten in deze donkere wintermaanden heb ik kaartjes geboekt voor “het Zwanenmeer”, een klassieke ballet voorstelling, uitgevoerd door een Russisch ballet gezelschap. Wat een fantastische voorstelling! De ranke ballerina’s, die een welhaast volledige controle over hun lichaam lijken te hebben en minutenlang op hun spitzen pirouettes draaien. Toch blijkt deze kunstvorm verre van pijnloos voor de dansers. In de literatuur vond ik een aantal artikelen, waarin onder andere de blessures bij dansers wordt beschreven. Dat valt niet mee: “shin splints”, stress fracturen van de tibia, artrose, rugklachten, etc.

Het gaat nog verder bij het gebruik van spitzen en wat dat al niet aan ellende oplevert: eeltknobbels, likdoorns, pees- en slijmbeursontstekingen, en vervormingen van de voet. Toch wordt deze pijn kennelijk geaccepteerd door dansers en hun omgeving. Misschien omdat het erbij hoort of het gevoel geeft controle te hebben over het lichaam, ondanks de pijn.

Een bijzondere studie uit 1995 vermeldt dat sporters een hogere pijntolerantie hebben, door de bekende belangrijke factoren die pijn beïnvloeden zoals angst, stress, fitheid, persoonlijkheid, culturele achtergrond en coping strategieën. De vraag wordt echter ook gesteld of ballet alleen een sport is, of ook een kunstvorm. De “winnaarsmentaliteit” ontbreekt natuurlijk bij ballet, aangezien er geen wedstrijd gespeeld wordt. Anderzijds blijkt meer dan 40% van de ballerina’s chronische blessures te hebben, maar deze niet te melden uit angst hun plek in het ballet te verliezen.

Uit onderzoek met de Cold Pressor Test blijken professionele dansers een fors hogere pijndrempel te hebben dan niet-dansers (d.w.z. zij konden hun hand significant langer in het ijskoude water houden). Echter, bij het scoren van de gevoelde pijn, gaven zij juist meer pijn aan dan niet-dansers. Hun coping strategieën waren niet verschillend, en ook factoren als angst of stress leken niet verantwoordelijk voor dit verschil. De auteurs speculeren dat fysieke fitheid en lichamelijke training ten grondslag ligt aan hun hogere pijndrempel. Mogelijk voelen zij zich meer in controle over hun pijn en weten zij beter wat zij er eventueel zelf tegen kunnen doen.

Ik vraag me af of we dit in onze dagelijkse praktijk kunnen gebruiken bij het behandelen van patiënten met chronische pijn. Hoe zorgen we dat patiënten weer controle krijgen over hun pijn en hun lichaam?

Geschreven door: Jorine van Vliet

Literatuur:
Elke ballerina heeft een horrorverhaal. NRC handelsblad 2017
Klachten en blessures van het bewegingsapparaat bij dansers, NTVG 1990
Pain and pain tolerance in professional ballet dancers. Br J Sp Med 1995

Ondergetekende is lid van de werkgroep NWP (Ned. Werkgroep Pijn), een subvereniging van Nederlandse Vereniging voor Neurologie. De NWP stelt zich ten doelt om de kennis over chronische pijn bij artsen in opleiding te verbreden.