Het officiële MedZine Blog

Jaarlijks overlijden er zo’n vijftig mensen aan een besmetting met de resistente vorm van de schimmel Aspergillus fumigatus. Omdat de schimmel zich snel verspreidt en resistent is tegen de meest werkzame antischimmelmiddelen, azolen, is het lastig om besmettingen te voorkomen en te behandelen. In opdracht van het ministerie van VWS zal nu worden uitgezocht hoe de resistente schimmel terug te dringen is.

Anton Rietveld, onderzoeker aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), legt uit waarom het een lastig probleem is: “Het is een heel algemene schimmel. Wij ademen allemaal dagelijks sporen in van Aspergillus, maar hebben daar geen last van. Totdat we ernstig ziek worden en onze afweer verstoord is, dan krijgt die schimmel opeens een kans.” Paul Verweij, professor medische microbiologie aan het Radboudumc, vervolgt: “Voor schimmels zijn er maar heel weinig behandelmogelijkheden. Azolen zijn de eerste keus, maar bij een infectie met een resistente stam faalt die behandeling. Er is nog een middel dat je kunt inzetten, maar het probleem is dat je eerst moet vaststellen dat het een resistente infectie is. Dat is vaak best lastig.”

Normaal gesproken kunnen schimmels alleen resistent worden tegen middelen waar ze langere tijd aan zijn blootgesteld, bijvoorbeeld tijdens de behandeling van een geïnfecteerde patiënt. De resistente schimmel wordt echter ook gevonden bij mensen die nooit eerder met azolen zijn behandeld. “Dat bracht ons op het idee om naar het milieu te kijken. Aspergillus breekt organisch materiaal af en komt eigenlijk overal voor. We denken dat de schimmel al buiten de patiënt resistent wordt, doordat hij daar ook in contact komt met azolen”, aldus Verweij. “Waarschijnlijk lijken sommige azolen die in het milieu worden gebruikt qua chemische structuur heel erg op de azolen die we gebruiken om patiënten te behandelen.”

Het onderzoek wordt uitgevoerd door het RIVM, het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM), het Radboudumc en Wageningen Universiteit. Ook wordt er nauw samengewerkt met andere landen. “Een paar weken geleden hebben we met de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen een internationale bijeenkomst georganiseerd, waarbij we mensen uit de gezondheidszorg, de landbouw, het schimmelonderzoek en de genetica hebben uitgenodigd. Het was eigenlijk voor het eerst dat al deze groepen bij elkaar zaten om over dit onderwerp te praten”, vertelt Verweij. “Ik ben als arts betrokken bij de gevolgen van resistente schimmelinfecties, maar je moet het probleem aan de bron oplossen. Als je weet onder welke omstandigheden de schimmel resistent kan worden, kun je daar ook maatregelen tegen nemen.”

Rietveld waarschuwt tegen al te hoge verwachtingen: “De schimmel produceert sporen in zeer grote hoeveelheden, die zich honderden kilometers kunnen verspreiden. Probeer dat maar eens in te perken. Als wij straks in Nederland maatregelen treffen, kunnen de sporen nog steeds uit andere landen naar binnen waaien. Het is niet iets wat je nationaal kunt oplossen.”