Het officiële MedZine Blog

Achtergrond bij het medisch nieuws

Efficiënte informatieverspreiding de sleutel om ebola onder controle te krijgen?

Efficiënte informatieverspreiding de sleutel om ebola onder controle te krijgen?

In maart 2014 werd het ebola-virus voor het eerst opgemerkt in Guinee. De uitbraak riep veel vragen op en was volgens de WHO één van de meest grote uitdagingen tot dusver. MedZine sprak in april met viroloog dr. Byron Martina, werkzaam aan het Erasmus MC,  over de ernst van de uitbraak en de maatregelen die getroffen moesten worden. Nu, vier maanden later is het dodental al opgelopen tot ver in de 800 en zijn naast Guinee en Liberia ook Sierra Leone en Nigeria getroffen. MedZine vroeg Martina opnieuw om zijn reactie op deze ontwikkelingen.



Contact tracing
Martina legt uit dat de ervaring met de vorige ebola-uitbraken ons heeft geleerd dat wanneer de juiste maatregelen worden genomen, de transmissiecyclus wordt gebroken en men de uitbraak relatief snel onder controle heeft. Volgens de viroloog bestaan deze maatregelen uit goede bescherming van het verplegend personeel en familieleden en intensieve monitoring van personen die in contact zijn geweest met de patiënt, ofwel ‘contact tracing’. Nu blijkt dat aan deze maatregelen onvoldoende kan worden gedaan.

Martina: “Contact tracing is heel erg moeilijk omdat de mensen in de getroffen regio’s erg mobiel zijn. Daarnaast is de infrastructuur zeer gebrekkig. Er was dus vanaf het begin van de uitbraak sprake van ‘low coverage contact tracing’. De transmissiecyclus kon daardoor niet worden doorbroken zodat het nu alleen maar moeilijker is om het goed te doen.” Ook het gebrek aan voldoende gespecialiseerde mensen die bij dit proces kunnen helpen speelt hierin een rol. Tot dusver zijn deze mensen verbonden aan de Médecins Sans Frontières (MSF) en het Rode Kruis. “Nu is het van vitaal belang dat andere westerse landen gaan helpen. De Verenigde Staten, Rusland, en Portugal hebben al een begin gemaakt.”

Daarnaast circuleerde het virus volgens de viroloog al in december 2013 rond terwijl de ziekte pas werd opgemerkt in maart 2014. Het virus kon zich dus lange tijd verspreiden zonder opgemerkt te worden.

Afleidingsmanoeuvres en boze geesten

Nu is het volgens Martina ook erg moeilijk het virus te controleren. Dit heeft verschillende redenen. “Ten eerste is er erg weinig kennis onder de bevolking over de ziekte. De professionals die de kennis proberen over te dragen worden niet geaccepteerd en in sommige gevallen zelfs verdacht van het verspreiden van de ziekte. Deze argwaan heeft ook invloed op het vertrouwen in ziekenhuizen. De bevolking heeft moeite en onbegrip voor het feit dat hun geliefden levend het ziekenhuis ingaan en er dood uitkomen. Er gaan verhalen rond dat organen in het ziekenhuis worden verwijderd om vervolgens te verkopen. Maar ook verhalen dat ebola een afleidingsmanoeuvre is om kannibalisme te kunnen uitvoeren in het ziekenhuis, circuleren rond. Patiënten worden dus uit het ziekenhuis meegenomen en de meeste ebola-gevallen worden ook niet meer opgegeven. Er vindt dus weinig isolatie van patiënten plaats.”

Volgens Martina is de bevolking daarnaast heel bijgelovig en denken zij dat het geen virus is, maar het gevolg van boze geesten. Het stamhoofd of de geneesheer voert rituelen uit, maar dit zorgt er alleen maar voor dat de transmissie toeneemt. “Tot slot zijn er gewoon geen middelen om medewerkers te beschermen. Dit is weer een gevolg van de slechte infrastructuur in ziekenhuizen. De meeste infecties vinden plaats in het ziekenhuis of onder familieleden van patiënten. De internationale gemeenschap heeft hier niet adequaat geholpen. Vaak is het zo dat het verplegend personeel graag handschoenen wilt dragen, maar dat er simpelweg geen handschoenen zijn.”

Wereldwijd

De situatie is inmiddels zeer zorgelijk en de kans dat het virus naar Europa, Amerika of Azië komt is groter geworden. Toch verwacht Martina niet dat het een wereldwijde uitbraak wordt. “Het virus kan worden geïmporteerd door een zieke patiënt, maar de hele gezondheidsinfrastructuur in de westerse landen is veel beter. Patiënten en familieleden zullen de maatregelen om verdere spreiding te voorkomen begrijpen en accepteren. Zelfs als een patiënt in een relatief laat stadium van de ziekte wordt gediagnosticeerd,  zal de verspreiding van het virus in het ergste geval beperkt blijven tot een aantal gevallen.”

Is het virus te stoppen?
Om de uitbraak in de Afrikaanse landen terug te dringen is er dringend financiële steun nodig. De Afrikaanse Ontwikkelingsbank en de Wereldbank stellen noodleningen op van ongeveer 260 miljoen dollar. Dat geld moet volgens Martina in eerste instantie gebruikt worden voor contact tracing, om mensen te informeren en beschermende kleding en medicijnen voor de behandeling van patiënten aan te schaffen. “Daarnaast kan een gedeelte van het geld gebruikt worden om aan langetermijn oplossingen te werken, zoals voorbereidingen treffen voor komende uitbraken en de infrastructuur binnen de landen te verbeteren.”

Het Amerikaanse onderzoeksinstituut National Institute of Health (NIH) heeft van verschillende partijen fondsen ontvangen om een aantal veelbelovende “vaccins” te gaan testen die zij begin volgend jaar verwachten te kunnen gebruiken. “Een dergelijk vaccin zou vooral gebruikt worden door verplegend personeel en artsen in het ziekenhuis. Maar het probleem van verdere verspreiding onder de bevolking zal hiermee niet worden opgelost. Contact tracing en isolatie van zieke patiënten blijft echt de enige manier. Maar je moet de bevolking achter deze maatregelen zien te krijgen. Een efficiënte informatieverspreiding blijft dus de sleutel. Hiervoor moet er gebruik worden gemaakt van mensen die de tradities en rituelen van de desbetreffende cultuur goed begrijpen en hier op een slimme manier op kunnen inspelen om mensen te bereiken. Pas dan krijg je de uitbraak onder controle.”


MedZine plaatst het nieuws in perspectief met interviews en reacties van experts op dat wat er in de medische wereld speelt.

Lees hier meer testimonials van HCP-ers en adverteerders

Volg ons