Groningse hoogleraar wint Spinozapremie voor coeliakie-onderzoek
- Door MedZine Redactie -
- Geplaatst op
Een van de winnaars van de NWO-Spinozapremies 2015 is prof. dr. Cisca Wijmenga, hoogleraar humane genetica aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij ontvangt de prijs van 2,5 miljoen euro voor haar verdiensten in het onderzoek naar de genetische achtergrond van coeliakie. Wijmenga hoopt met de toekenning van de premie vervolgonderzoek te kunnen doen naar factoren die zorgen voor bescherming: “Wat maakt dat iemand níet ziek wordt, is een net zo interessante vraag.”
Genetische basis
Coeliakie is een aangeboren chronische darmaandoening die
zich kenmerkt door intolerantie voor gluten. Inname hiervan veroorzaakt bij
patiënten met coeliakie een afweerreactie, met beschadiging van het darmslijmvlies
en maag- en darmklachten als gevolg. Een glutenvrij dieet trekt een zware
wissel op het dagelijkse leven van een patiënt met coeliakie. Wijmenga doet inmiddels
al tien jaar onderzoek naar de genetische basis van deze aandoening. “We zijn
nu tien jaar verder en hebben op veertig plekken in het DNA verschillen
gevonden tussen patiënten met coeliakie en gezonde vrijwilligers. Al die
plekken samen verklaren ongeveer de helft van de genetica van de ziekte.”
Daarnaast ontdekte Wijmenga dat sommige van deze genetische factoren ook andere
auto-immuunziekten kunnen veroorzaken, zoals diabetes type 1.
Omgevingsfactoren
Met de NWO-Spinozapremie wil Wijmenga aandacht schenken aan
de rol van omgevingsfactoren bij het ontstaan van coeliakie en deze factoren in
kaart brengen met behulp van technologie. “Als je de hele dag met je telefoon
rondloopt, is er heel veel informatie over jou bekend. Met deze ‘big data’ gaan
we patronen zien en relaties blootleggen. Ik heb hele hoge verwachtingen van de
technologie om dat mogelijk te maken.” Daarnaast ziet zij heil in onderzoek naar
factoren die juist beschermen tegen coeliakie. “Daar zit een kans om te zoeken
naar maatregelen om de ziekte te behandelen of het ontstaan te voorkomen.”
NWO-Spinozapremies
De ‘Nederlandse Nobelprijzen’, zoals de NWO-Spinozapremies
bekend staan, worden jaarlijks uitgereikt door de Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) aan onderzoekers die werkzaam zijn in
Nederland en naar internationale maatstaven tot de top van de wetenschap
behoren. Naast Wijmenga werden dit jaar drie andere wetenschappers gelauwerd:
prof. dr. ir. René Janssen (moleculaire materialen en nanosystemen, Technische
Universiteit Eindhoven), prof. dr. Birgit Meyer (religiewetenschap,
Universiteit Utrecht) en prof. dr. Aad van der Vaart (stochastiek, Universiteit
Leiden). Zij ontvangen allen de premie van 2,5 miljoen euro tijdens een
plechtigheid op 14 september 2015.
Bron: NWO-Spinozapremies 2015
Foto: NWO/Ivar Pel
