Het officiële MedZine Blog

Cardiologische aandoeningen kunnen een grote invloed hebben op de seksuele gezondheid van mensen. Toch worden seksuele problemen nog lang niet altijd in de spreekkamer besproken. Dat moet anders, vindt dr. Melianthe Nicolai, die haar promotieonderzoek heeft gedaan naar het belang van seksualiteit en intimiteit voor cardiologische patiënten.

“Er heerst nog altijd een beetje een taboe op praten over seksualiteit, terwijl het juist zo belangrijk is om dit onderwerp bespreekbaar te maken”, aldus Nicolai. “Seksualiteit is een belangrijk onderdeel van de kwaliteit van leven, het is bovendien een belangrijk onderdeel van de menselijke identiteit en van liefdesrelaties. Problemen op het vlak van de seksualiteit kunnen dan ook grote gevolgen hebben op een persoon en op diens partner. Relaties kunnen door een gebrek aan intimiteit bijvoorbeeld op de klippen lopen en het kan leiden tot onzekerheid. Deze gevoelens van onzekerheid kunnen somberheidsklachten en zelfs depressies tot gevolg hebben”.

Veel voorkomende problemen bij patiënten met hart- en vaatziekten die leiden tot seksuele problemen zijn erectiestoornissen, verminderde conditie, vermoeidheid, libidoverlies, angst voor een hartinfarct of voor pijn op de borst en het verlies van vertrouwen in het eigen lichaam. Deze klachten komen vaak niet ter sprake tijdens het contact tussen de cardioloog en de patiënt. Dit blijkt ook uit het onderzoek van Nicolai: 2% van de cardiologen zei seksualiteit altijd te bespreken, 17% gaf aan dit regelmatig te doen, 49% zei ‘soms’, 27% zei ‘zelden’ en 3% besprak het onderwerp nooit.

Doos van Pandora

De belangrijkste reden voor cardiologen om niet over seksualiteit te beginnen is het gebrek aan initiatief van de patiënt, zo blijkt uit het onderzoek. Maar liefst 54% van de cardiologen noemde dit als belangrijkste oorzaak. Tijdgebrek bleek voor 43% van de cardiologen een tweede belangrijke reden. Nicolai: “Artsen uit alle vakgebieden lijken bang dat ze de doos van Pandora opentrekken als ze naar seksuele klachten vragen, en als dat gebeurt zal het spreekuur natuurlijk behoorlijk uitlopen”. Daarnaast weten cardiologen, maar ook andere medische specialisten, vaak niet goed hoe ze moeten handelen bij seksuele problemen. Ze hebben daar geen onderwijs in gekregen en hebben daarom vaak niet de benodigde kennis. De focus ligt voor cardiologen natuurlijk op  de hartspier en op overleven. Seks wordt als bijzaak gezien.. Toch blijkt uit verschillende onderzoeken dat een groot deel van de patiënten liever kiest voor een korter leven met meer kwaliteit, dan voor een langer leven met minder kwaliteit”.

Posters en folders

Natuurlijk is er ook een rol weggelegd voor de patiënt. Nicolai: “De patiënt blijft altijd zelf verantwoordelijk. Als je niks zegt kan er ook niks aangeboden worden. Patiënten vinden het over het algemeen moeilijk om in de spreekkamer een ingang te vinden om erover te beginnen”. Uit haar onderzoek blijkt dat patiënten naast het bespreken van seksualiteit ook behoefte hebben aan folders of een (online) platform waar ze terecht kunnen met vragen of voor meer informatie. Daarvoor is  de website www.sickandsex.nl in het leven geroepen, met als doel informatie te bieden over seksualiteit, intimiteit en relatie ten tijde van ziekte.

Een intakevragenlijst met onder andere vragen over seksualiteit voor nieuwe poli patiënten, posters over seksualiteit in de wachtkamer ophangen, en het beschikbaar stellen van folders of filmpjes zou volgens Nicolai een mooie eerste stap zijn om het onderwerp bespreekbaar te maken in de spreekkamer: “Door het onderwerp onder de aandacht te brengen wordt voor patiënten de drempel verlaagd om over hun seksuele problemen te beginnen”.

Boodschap

De belangrijkste boodschap van Nicolai aan cardiologen is dat praten over seks niet lang hoeft te duren. “De cardioloog kan in een gesprek kort benoemen dat seksuele problemen kunnen voorkomen. Dat het probleem er mag zijn zorgt vaak al voor opluchting bij de patiënt en maakt het later in de follow-up ook makkelijker om het ter sprake te brengen. Vervolgens kan de cardioloog bijvoorbeeld op proef van medicatie switchen om te kijken of de klachten verbeteren, of de patiënt kan worden doorverwezen naar een uroloog, gynaecoloog, seksuoloog of psycholoog. Op die manier kun je patiënten goed verder helpen zonder dat het veel moeite kost”.

Nicolai hoopt dat over 5 jaar het seksueel functioneren meer wordt gezien als onderdeel van het levensgeluk. “Ik zou willen dat tegen die tijd vragen naar seksualiteit hetzelfde is al vragen naar hoofdpijn”.