Het officiële MedZine Blog

De anti-inflammatoire cytokine interleukine-37 (IL-37) speelt een rol bij het reguleren van door obesitas veroorzaakte ontstekingen in vetweefsel, die het ontstaan van diabetes tot gevolg kunnen hebben. Dat schrijft dr. Dov Ben Ballak in zijn proefschrift, getiteld ‘From cell to cytokine: exploration of inflammatory pathways mediating obesity-induced insulin resistance’. Op 10 juli 2015 promoveerde Ballak aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Obesitas activeert het immuunsysteem en kan zo ontsteking van vetweefsel veroorzaken. Op termijn kan dit effect systemisch worden en leiden tot insulineresistentie en diabetes mellitus type 2. Ballak onderzocht tijdens zijn promotietraject verschillende facetten van dit mechanisme zoals de invloed van vetcellen, de signaalstoffen die zij produceren, de receptoren die deze signalen ontvangen en de oorzaak van de verstoorde balans die ten grondslag ligt aan dit mechanisme. In het licht hiervan bestudeerde hij de rol van interleukine-37 (IL-37), een anti-inflammatoir cytokine.

Obese muizen
Ballak ontdekte dat IL-37 remmend werkt op de ontstekingsreactie in vetcellen die diabetes mellitus type 2 tot gevolg kan hebben. Hij onderzocht dit in een model met obese muizen. Dieren met IL-37 waren gevoeliger voor insuline ten opzichte van de muizen zonder dit eiwit. Hij wist dit deels te bevestigen met een observationeel onderzoek met 80 matig obese mensen (BMI 23-30). “We hebben dit uiteraard niet zo uitgebreid kunnen onderzoeken als in het diermodel, maar we zagen wel dat in menselijk vetweefsel de aanwezigheid van IL-37 was gekoppeld aan minder ontsteking”, zegt Ballak. “Daarnaast was meer IL-37 in vetweefsel gelinkt aan een hogere insulinegevoeligheid.” Het feit dat dit een onderzoek was met ‘net een beetje te dikke mensen’ maakt het volgens hem juist interessant. “We hebben daarmee onderzoek gedaan naar het begin van de insuline-ongevoeligheid die ontstaat als gevolg van overgewicht.”

Oorzaak of gevolg
Ook andere onderzoekers ondersteunen de hypothese over de rol van IL-37 bij overgewicht. “Er is eerder een artikel geschreven over expressie van IL-37 bij mensen met morbide obesitas”, legt Ballak uit. “Zes maanden nadat zij een maagbandje hadden gekregen, waren ze erg veel afgevallen en steeg de expressie van IL-37. Ook de ontstekingsgraad in het vetweefsel werd een stuk lager.” Of die verhoogde expressie een oorzaak of juist een gevolg is van de  ontstekingsvermindering in vetweefsel, is nog niet bekend. Ballak: “We weten alleen dat het een beschermende rol speelt, maar causaliteit kunnen we nog niet bewijzen.” Om dat te bewerkstelligen moet hij voorlopig genoegen nemen met ex-vivo-onderzoek. “We kunnen wel al menselijk vetweefsel isoleren en direct daarna stimuleren met IL-37. Het is artificieel, maar op dit moment de beste manier.”

Therapeutisch toedienen
Volgens Ballak zal de toediening van IL-37 op den duur worden uitgewerkt tot een therapie voor ziekten waarbij teveel ontsteking ontstaat. “Je dient geen lichaamsvreemde stof toe, ieder mens maakt dit eiwit zelf. Dat maakt het makkelijker voor de regelgevende instanties om deze stof goed te keuren als medicijn.” Op de lange termijn kan zijn onderzoek zo zelfs worden toegepast als vorm van personalised medicine. “We hebben gezien dat de IL-37-spiegels per persoon erg wisselen. In de toekomst kunnen we obese mensen wellicht op een gepersonaliseerde manier IL-37 toedienen als ze lijden aan diabetes, of juist zodat ze minder kans hebben op het ontwikkelen daarvan.”  

Bronnen: proefschrift dr. D.B. Ballak, Radboudumc