Het officiële MedZine Blog

De claim dat screening het aantal doden als gevolg van kanker verlaagt, is gebaseerd op een verlaging van de ziektespecifieke mortaliteit. Twee artsen en een journalist betogen in het British Medical Journal dat dit meten met de verkeerde maten is. Volgens hen zou het effect van screening moeten worden bepaald met de totale mortaliteit. 

De auteurs schrijven dat gebruik van de ziektespecifieke mortaliteit als maat voor de effectiviteit van kankerscreening niet overeenkomt met het kerndoel van screening: het verlagen van het algemene overlijdensrisico. Uit een meta-analyse van tien kankerscreeningtrials bleek dat bij drie studies sprake was van een verlaagde ziektespecifieke mortaliteit, maar bij geen enkele daalde de totale mortaliteit. 

Hiervoor zijn volgens de auteurs twee redenen aan te wijzen. Veel studies hebben een te kleine power om een effect op de totale mortaliteit aan te tonen en de daling van de ziektespecifieke mortaliteit wordt gecompenseerd door doden door secundaire effecten van de screening. Dit laatste komt volgens de auteurs vooral voor bij screenings met veel vals-positieve resultaten, overdiagnose van ‘onschuldige’ tumoren en incidentele bevindingen. Ze halen het voorbeeld aan van de prostaatkankerscreening waarbij veel vals-positieven leiden tot onnodige biopsieën, die niet zonder risico zijn. Daarnaast kan een positieve uitslag een hartaanval of een zelfmoordpoging uitlokken of kunnen mannen overlijden door de behandeling van een tumor die misschien niet eens symptomen zou veroorzaken als hij onbehandeld was gebleven. 

Voor de toekomst hebben de auteurs verschillende adviezen. Studies moeten tot tien keer zo groot worden om een effect op de totale mortaliteit te kunnen detecteren. Om de kosten te beperken zouden in eerste instantie alleen risicogroepen kunnen worden geïncludeerd. De auteurs roepen tevens op tot hogere standaarden wat betreft het bewijs voor de effectiviteit van kankerscreenings. Daarnaast moedigen ze zorgprofessionals aan om eerlijk te zijn over de beperkingen van screening, want ‘de nadelen van screening staan vast, maar de voordelen voor de totale sterfte niet.’ 

Meer weten? In deze infographic wordt uitgelegd wat het belang is van het registreren van alle doodsoorzaken in onderzoek naar kankerscreenings. 

Bron: British Medical Journal