Het officiële MedZine Blog

Binnen de zorgdriehoek van de diabeteszorg van de zorgverlener, de zorgverzekeraar en de patiënt, is de rol van de patiënt het minst sterk ingevuld. En dat is vreemd, meent Olof King, de nieuwe directeur van Diabetesvereniging Nederland (DVN), tijdens de Nationale Diabetes Dag 2014. “Wij zijn verbaasd dat patiënten nog altijd zo weinig invloed lijken te hebben op wijzingen als het gaat om diabeteszorg.” MedZine sprak met de directeur over de macht en de toekomst van de vereniging.

Met 50 duizend leden, is DVN de grootste patiëntenvereniging in Nederland. Een groot aantal, maar het aantal diabetespatiënten in Nederland telt een miljoen. Er valt dus nog een grote slag te maken. “Meer leden, betekent meer invloed”, vertelt King. “Gelukkig hebben we al een aantal successen geboekt voor mensen met diabetes.”

Wel woorden, geen daden
Volgens King is de waardering voor de rol en positie van de patiënt bij de zorgverzekeraars groot, maar is de uitvoering in de praktijk minder zichtbaar. “De zorgverzekeraars spreken vaak over het belang van patiëntenparticipatie. Maar in de praktijk blijken dit slechts woorden te zijn. In de zin van daden valt er nog veel werk te verrichten. Als verzekeraar kan je roepen dat de patiënt centraal moet komen, maar het beleid wordt nog altijd gemaakt zonder dat de patiënt daarbij wordt betrokken. Dat is natuurlijk geen schoolvoorbeeld van hoe je omgaat met patiënten.”

Als voorbeeld van een succes noemt King de onderhandelingen met zorgverzekeraar VGZ eind vorig jaar. Uit kostenbesparing wilde VGZ driekwart van haar diabetespatiënten dezelfde bloedglucosemeter laten gebruiken. Omdat dit volgens de vereniging zou ingrijpen in de keuzevrijheid van mensen met diabetes, is DVN in overleg gegaan met de zorgverzekeraar. King: “Wij hebben namens de patiënten aangegeven dat dit geen goed doordacht plan was. Daarnaast merkten wij dat er ook onrust bestond onder de zorgverleners. Om deze redenen heeft VGZ het beleidsplan gestaakt.”

Gevoeliger
Maar de zorgverzekeraars worden volgens de directeur wel steeds gevoeliger voor de stem van de vereniging. Ook al is slechts vijf procent van alle diabetespatiënten in Nederland lid, de vereniging staat toch collectief voor een miljoen mensen. "Wij zijn met de zorgverzekeraars in gesprek over de kwaliteit van diabeteszorg, en de inkoop daarvan door de zorgverzekeraars. Op die manier kunnen we invloed uitoefenen op de inhoud van de polissen, gebruik makend van het grote collectief dat DVN vertegenwoordigt.”

Verantwoordelijkheid
Maar niet alleen de zorgverzekeraars besteden nog te weinig aandacht aan de stem van de patiënt, ook de zorgverleners kunnen volgens King meer aan de patiënt denken. “Zorgverleners hebben hun mond vol van zelfregie en zelfmanagement. De patiënt moet het voortouw nemen in zijn behandeling. Maar waar echt geen rekening mee wordt gehouden, is het verschil dat tussen mensen bestaat. De een is prima in staat om zelfregie toe te passen en voor zichzelf op te komen. De ander kan dat helemaal niet. Wat zorgverleners vergeten, is dat ze bij het ondersteunen, faciliteren en begeleiden van patiënten als het gaat om zelfregie, ook zelf een aantal vaardigheden moeten hebben. Je moet competenties ontwikkelen om de patiënten verantwoordelijkheid te geven en om te kijken of dat überhaupt verantwoord is. Daar valt nog heel wat mee te winnen.”

Om meer inzicht te krijgen in de verschillende soorten patiënten, is DVN betrokken bij verscheidene projecten van de Nationale Diabetes Federatie (NDF). “Wij helpen mee met het ontwikkelen van bijvoorbeeld patiëntprofielen die een hulpmiddel zijn bij het leveren van zorg op maat.”

Daarnaast noemt de directeur de kwaliteit van zorg binnen de verschillende zorggroepen als punt dat moet worden aangepakt. “In sommige zorggroepen werkt de diabeteszorg buitengewoon prettig. Maar bij andere communiceert de diëtiste niet eens met  de diabetesverpleegkundige en vice versa. Je kunt als zorgverlener wel de verantwoordelijkheid voor een goede behandeling bij de patiënt leggen, maar begin eerst eens met kijken hoe je het zelf hebt georganiseerd.”

Innovatie
De diabeteszorg in Nederland is continu in ontwikkeling om de kwaliteit te blijven verhogen. Dit uit zich in goede zorg. En dat valt ook niet te ontkennen, volgens King. Maar wat betreft innovaties begint Nederland achter te lopen op andere landen, zoals Frankrijk. In Nederland worden nog weinig tot geen nieuwe middelen geïntroduceerd (of daadwerkelijk voorgeschreven). Een vaststelling zonder duidelijke aanwijsbare reden.

“Er zijn stemmen die roepen dat dit te maken heeft met een wat conservatieve cultuur bij de zorgverleners die het principe handhaven van eerst zien en dan geloven. Er zijn ook stemmen die zeggen dat het te maken heeft met de kosten vanuit zorgverzekeraars. Het is aan DVN om samen met andere partijen te kijken of deze vaststelling niet ten koste gaat van de kwaliteit.”

In de toekomst
Vandaar ook dat de vereniging met een aantal concrete projecten bezig is om naast het behartigen van de belangen bij zorgverzekeraars en zorgverleners, diensten te verlenen aan patiënten. Zo staat DVN op het punt om deel te nemen aan het initiatief van minister Schippers, Zelfzorg Ondersteund, waarin zij actief keuzes (gaan) maken in het gebruik van apps en ander digitale hulpmiddelen voor de diabetespatiënt.

Daarnaast doet de vereniging mee aan Jong aan Zet, een initiatief vanuit de Nierpatiënten Vereniging Nederland om de communicatie met chronisch zieke jongeren tot stand te brengen. Verdergaat DVN apps creëren die in vijf minuten inzichtelijk maken wat diabetes is en wat het inhoudt om ziek te zijn, wil de vereniging een overlijdensrisicoverzekering op de markt brengen én ontwikkelt ze in samenwerking met een zorgverzekeraar een helpdesk voor vragen over het thema werk.

Op basis van gezag
King: “Het belangrijkste is dat wij door een sterk profiel en door duidelijke keuzes te maken met zorgverzekeraars én met zorgverleners de kwaliteit van zorg willen en kunnen verbeteren. Dit doen wij op basis van gezag en niet door overal achteraan te rennen. Als wij kritiek spuien, doen wij dit niet omdat wij het leuk vinden, maar omdat we het menen en echt iets willen veranderen. Wij gaan initiatief nemen om het verschil te maken. En we zijn heel blij met de bereidheid van zorgverzekeraars en zorgverleners om ons serieus te nemen. Dat gaat steeds beter.”

MedZine plaatst het nieuws in perspectief met interviews en reacties van experts op dat wat er in de medische wereld speelt.