Het officiële MedZine Blog

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat spijsverteringsziekten de derde grootste oorzaak van alle ziekenhuisopnamen zijn. We vroegen Maag-Darm-Leverarts dr. Ric Jebbink, al bijna 30 jaar werkzaam bij Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) met aandachtsgebied neurogastroenterologie, waarom hij denkt dat deze aandoeningen een grote rol spelen.

Na hart- en vaatziekten en kanker blijkt dat maag-, darm- en leveraandoeningen (MDL-aandoeningen) een groot probleem zijn in de Nederlandse maatschappij. In 2019 overleden ruim 15.000 mensen door MDL-aandoeningen (±10% van totale sterfte). Er waren in dat jaar 152.250 klinische opnamen voor MDL-aandoeningen (10% van alle opnamen) en de zorguitgaven waren 14% hoger dan in 2015. Jaarlijks gaan nu 3,8 miljoen mensen met MDL-problemen naar de huisarts (3,4 miljoen in 2011). De meeste klinische opnamen voor MDL-aandoeningen waren in 2019 voor een aandoening aan de lever, galblaas, galwegen of de alvleesklier.¹

Toename in MDL-aandoeningen

MDL is een groeiend specialisme en er zijn steeds meer patiënten met MDL-problemen. De vergrijzing speelt hierbij een rol; er zijn gewoonweg steeds meer mensen met darmproblemen zoals colonkanker. Neurogastroenterologische aandoeningen, de functionele aandoeningen, moeten daarnaast niet vergeten worden. Patiënten met dit type aandoening komen volgens dr. Jebbink veel voor in de tweedelijns centra. Stress en spanning kunnen prikkelbaredarmsyndroom (PDS) klachten verergeren of uitlokken. De huidige leef- en eetgewoonten hebben ook veel invloed en zijn verantwoordelijk voor MDL-aandoeningen.  Daarnaast is alcoholconsumptie de veroorzaker van m.n. lever- en alvleesklieraandoeningen.  

Huisartsen verwijzen MDL-patiënten door

De patiënt die met een MDL-probleem bij de huisarts op het spreekuur komt heeft thuis al het een en ander opgezocht. Sommige patiënten hebben al een diagnose en behandelplan bedacht. De hedendaagse patiënt zegt ook niet meer ‘ja dokter, tuurlijk dokter’. Dat patiënten mondiger zijn en meer uitzoeken heeft volgens dr. Jebbink zeker zijn positieve kanten. Er zit echter ook een negatieve kant aan vast; de huisarts heeft helaas vaak te weinig tijd voor deze patiënt. Het blijkt moeilijk om, in het 10-minutenconsult, de patiënt ervan te overtuigen dat verder onderzoek niet nodig is. Dit kan resulteren in onnodig doorsturen naar een specialist.

Tekort aan MDL-specialisten

Er is over de jaren heen sprake van een toename in MDL-artsen. Toch is er is nog steeds een tekort, waarin het toenemende aantal verwijzingen een rol speelt. Jebbink: “Het feit dat ik nu inval als gepensioneerde zegt al genoeg.” Er wordt door de artsen een toenemende werkdruk ervaren, maar op dit moment is er nog wel interesse in het vak. De huidige wensen van jonge specialisten geeft een andere invulling van de beroepsuitoefening waarop ingespeeld moet worden. De dokter die dag en nacht voor de patiënt klaar stond bestaat al lang niet meer.

Huisarts versus specialist

Een specialist kan vaak meer tijd nemen voor een patiënt en dit kan leiden tot onnodig doorverwijzen van de patiënt. Artsen krijgen het steeds drukker met administratieve rompslomp wat ten koste gaat van de patiëntenzorg. De MDL-arts krijgt het drukker met patiënten die wellicht binnen de huisartsenpraktijk geholpen hadden kunnen worden; bijvoorbeeld patiënten met PDS. Verwijzingen leiden niet zelden tot overdiagnostiek. Dr. Jebbink geeft aan: “Je moet de tijd nemen voor de patiënt om uit te leggen waarom darmonderzoek niet nodig is. Maar dit uitleggen kost meer tijd dan een onderzoek afspreken. Het uitleggen dat een darmonderzoek niet nodig is en dat aanpassingen in leef en eetgewoonten ook helpen is moeilijker dan uitleg geven over het onderzoek wat bij de specialist plaatsvindt.” En zo blijft de vraag naar MDL-artsen hoog.

Uitleg aan de patiënt

Doorsturen kan overdiagnostiek en overbehandeling in de hand werken. Dr. Jebbink (en dit speelt ook binnen zijn beroepsvereniging) wil overdiagnostiek graag terugdringen, ook om zorgkosten te besparen. Om onnodige doorverwijzingen vanuit de huisarts naar de specialist te voorkomen is dus duidelijke uitleg aan de patiënt noodzakelijk. Echter zolang de huisarts onder druk blijft staan en weinig tijd heeft terwijl de druk vanuit de patiënten toeneemt, is dit probleem niet gemakkelijk op te lossen.

Oplossing

Volgens dr. Jebbink ligt de oplossing bij betere patiëntvoorlichting en meer tijd voor huisartsen om de patiënt uit te leggen waarom verwijzing eigenlijk niet nodig is: “De eerste lijn moet worden versterkt om onnodige verwijzingen te voorkomen. Dit kan door preventief te werken; huisartsen hebben meer tijd nodig om voorlichting en ondersteuning aan de patiënt te geven. Dit bestaat bijvoorbeeld uit het geven van uitleg over PDS om zo verwijzing te voorkomen. Verder kan de digitale weg ook helpen. Je kan gebruik maken van internet om patiënten uitleg te geven over hun problematiek; bijvoorbeeld verwijzen naar de keuzehulp voor mensen met PBS.”

Als laatste gaat dr. Jebbink nog even in op praktijkondersteuners die volgens hem ook een belangrijke rol spelen. Daartoe opgeleid verpleegkundigen kunnen de patiënten begeleiden en nemen veel werk uit handen.

Listen to your guts

Om weer het belang van een gezonde spijsvertering duidelijk te maken, is de Maag Lever Darm Stichting (MLDS) begin september gestart met de campagne Listen to your guts. Deze is gericht op alle Nederlanders, inclusief artsen en beleidsmakers.² Op de site van MDLS is ook een test te vinden. Na invullen van de vragen ontvangt men informatie en tips over het belang van een goede spijsvertering.

Het gehele onderzoek van het RIVM is online terug te vinden op: https://www.vzinfo.nl/onderwerpen/maag-darm-en-leveraandoeningen

Met dank aan dr. Ric Jebbink, gepensioneerd Maag-Darm-Leverarts

Geschreven door:
Aurora van de Loo

Referenties:
1. RIVM; https://www.vzinfo.nl/onderwerpen/maag-darm-en-leveraandoeningen
2. Maag Lever Darm Stichting; https://www.mlds.nl/