Het officiële MedZine Blog

Achtergrond bij het medisch nieuws

Prof. dr. G.J. Fleuren: ‘Immunologisch onderzoek binnen de oncologie wordt steeds belangrijker’

Prof. dr. G.J. Fleuren: ‘Immunologisch onderzoek binnen de oncologie wordt steeds belangrijker’

Als voormalig medisch specialist en hoogleraar pathologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum en Universiteit Leiden richtte prof. dr. Fleuren zijn onderzoek met name op immunopathologie met oncologie als aandachtspunt. Sinds hij deze rollen heeft neergelegd vervult prof. dr. Fleuren een andere functie, namelijk als voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Oncologie (NVvO). ‘Om de effectiviteit van immuuntherapie te vergroten is het noodzakelijk om multidisciplinair onderzoek te verrichten.’

Sinds de jaren ’70 werd prof. dr. Fleuren gegrepen door immunologisch onderzoek. ‘Ik was toen onder de indruk van een fout in het immuunsysteem waarbij antilichamen bestanddelen van het eigen lichaam als schadelijk herkenden’, vertelt Fleuren. 

In zijn latere loopbaan legde de professor zich toe op oncologische vraagstukken, zoals bijvoorbeeld op welke manier tumoren kunnen ontsnappen aan het immunologisch afweersysteem. Zijn onderzoek heeft er mede toe geleid dat er een beter begrip ontstond van het immunologisch gedrag bij baarmoederhalskanker. Vervolgens leidde de opgedane kennis tot de ontwikkeling van therapeutische tumor-vaccinatiemethoden die momenteel klinisch worden toegepast.

Wetenschappelijke ontwikkelingen

‘In het begin van mijn opleiding tot patholoog in het Westeinde ziekenhuis in Den Haag maakte ik voor het eerst mee dat antilichamen gebruikt konden worden om een betere diagnose te stellen.’ Fleuren doelt op de ontwikkeling van immuunhistochemie, waarbij microscopisch de moleculaire processen beter in beeld werden gebracht door antilichaam-kleuring. ‘Deze ontwikkeling heeft het mogelijk gemaakt om onderscheid te maken tussen verschillende kankertypen, bijvoorbeeld tussen eierstokkanker en darmkanker. De juiste vorm van kanker kan door middel van immuunhistochemie worden bepaald waardoor de patiënt een betere behandeling krijgt.’

In zijn wetenschappelijke carrière had Fleuren een bijzondere interesse voor baarmoederhalskanker. ‘In het Leiden Female Cancer program deed ik samen met andere specialisten onderzoek naar het vroegtijdig opsporen van baarmoederhalskanker dat bijna altijd wordt veroorzaakt door het humaan papilloma virus (HPV). Er zijn meer dan 90 verschillende typen van dit virus bekend, echter leidt maar een beperkt aantal hiervan tot baarmoederhalskanker’, aldus Fleuren. 

Vaccinatie als behandelingsmethode

Door gebruik te maken van het afweersysteem van de patiënt, met name door binding van cytotoxische T-cellen aan HPV geïnfecteerde cellen, kan er doelgerichte therapie plaatsvinden. In de praktijk blijkt de toepassing van immuuntherapie bij baarmoederhalskanker toch weerbarstig. ‘De tumorcellen ontwikkelen ontsnappingsroutes bij vaccinatie’, vertelt Fleuren. ‘Dit verschijnsel is gerelateerd aan de herkenning door T-cellen van bepaalde eiwitten, de HLA-moleculen, die zich op de oppervlakte van alle cellen bevinden.’ Mede door het verloren gaan van HLA-moleculen op tumorcellen kunnen deze aan het afweersysteem ontsnappen. Hij vervolgt: ‘Binnen het Leiden Female Cancer program is aangetoond dat de ontsnappingsroutes van tumorcellen minder zijn ontwikkeld bij voorstadia van kanker. Hierdoor kon 60 procent van een aantal jonge patiënten met voorstadia van kanker van de vulva effectief worden behandeld omdat ze gevaccineerd werden met deeltjes van het HPV eiwit.’ Om de effectiviteit van de behandeling te vergroten is het volgens Fleuren van groot belang om multidisciplinair onderzoek te blijven verrichten om de ontsnappingsroutes te ontdekken. ‘Door deze kennis te vergroten kunnen er steeds meer medicijnen ontwikkeld worden om de ontsnappingsroutes te omzeilen. Immunologisch. onderzoek binnen de oncologie wordt steeds belangrijker.’

Onderwijs

Om zijn kennis over te dragen bekleedt Fleuren tegenwoordig een bestuurlijke functie als voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Oncologie (NVvO). ‘Ik probeer in deze rol bij te dragen aan de ontwikkeling van oncologische kennis door bijvoorbeeld onderwijsdagen te organiseren voor onderzoekers en artsen in opleiding tot specialist.’ Het belang van multidisciplinaire teams rondom een patiënt komt in het onderwijsprogramma naar voren. Fleuren: ‘De (oncologische) zorg wordt steeds meer georganiseerd rondom een patiënt, dit betekent dat een multidisciplinair team samenwerkt om de meest optimale behandeling te geven.’ Met deze opmerking noemt de voormalig hoogleraar een ander aspect om oncologische zorg voor patiënten te verbeteren. ‘Pas las ik het boek ‘Psychosociale zorg in de oncologie’, het is een praktijkboek voor artsen dat het belang van somatische én psychosociale zorg benadrukt. Psychosociale zorg in de oncologie krijgt mijns inziens steeds meer de aandacht die het verdient’, onderstreept Fleuren.

Favoriete bezigheden

Momenteel is zijn bestuursfunctie niet de enige activiteit waar de gepensioneerde medisch specialist zich op richt. ‘Sinds ik met pensioen ben gegaan besteed ik veel meer tijd aan mijn favoriete bezigheden zoals golfen, mijn acht kleinkinderen en reizen. We gaan jaarlijks met de hele familie naar Spanje waar ik echt van geniet. Daarnaast is mijn vrouw actief in de hockeywereld als voorzitter van de European Hockey Federation (EHF), waardoor ik regelmatig meereis naar het buitenland.’ Fleuren kijkt met genoegen terug op de afgelopen dertig jaar in zijn werkzame leven als patholoog in een zeer stimulerende omgeving. ‘Op een breed terrein mocht ik verschillende functies uitoefenen. Binnen de NVvO blijf ik met plezier nog even actief, maar tegelijkertijd geniet ik ook van mijn pensioen’. Hij geeft nog een gedachte mee aan jonge specialisten en onderzoekers: ‘Neem, hoe lastig ook, af en toe de tijd om stil te staan bij wat je hebt gedaan en hoe je verder wilt om je dromen te verwezenlijken’, aldus prof. dr. Fleuren.

Dit interview is onderdeel van MedZine - Focus op immuno-oncologie, een uitgave van Medix Publishers. Het blad verschijnt vier keer per jaar en wordt verspreid onder medisch specialisten werkzaam binnen de oncologie. De nieuwste editie verscheen op 10 mei. Wilt u deze uitgave nog ontvangen? Neem dan contact op met: redactie@medixpublishers.nl

Lees hier meer testimonials van HCP-ers en adverteerders

Volg ons