Het officiële MedZine Blog

Het hebben van een specifieke angst, bijvoorbeeld voor spinnen of hoogtes, geeft een verhoogde kans op de ontwikkeling van andere angststoornissen en stemmingsstoornissen. Dit komt naar voren in de resultaten van een onderzoek uitgevoerd door het Amsterdam UMC (locatie Vumc) in samenwerking met het Trimbos-instituut. Het onderzoek is recentelijk gepubliceerd in de Journal of Nervous and Mental Disease. 

Psychiatrische stoornissen hebben een grote impact op individuen en de gemeenschap als geheel.  Het voorspellen of iemand last kan krijgen van psychische aandoeningen kan gepersonaliseerde zorg mogelijk maken. Enkele algemene risicofactoren zijn eerder al geïdentificeerd, waaronder neuroticisme en jeugdtrauma's. Onlangs is de zoektocht naar risicofactoren uitgebreid naar specifieke fobie (SP).

Specifieke fobie

Voor SP wordt in het huidige onderzoek verwezen naar de DSM-4 waarin deze gedefinieerd is als "een onredelijk sterke angst die door de respondent wordt ervaren, die wordt geassocieerd met duidelijk waarneembare, afgebakende objecten of situaties." Hierbij kan gedacht worden aan angst voor spinnen, de tandarts en grote hoogtes. De angst moet wel zo groot zijn dat iemand daardoor in zijn of haar dagelijks leven wordt beperkt. Omdat SP vaak al op vroege leeftijd aanwezig is zal deze hoogstwaarschijnlijk eerder aanwezig zijn dan andere psychische aandoeningen. SP is ook relatief eenvoudig te diagnosticeren.

In deze studie werd onderzocht of volwassen met SP nieuwe psychische aandoeningen ontwikkelen die niet toegeschreven kunnen worden aan een andere risicofactor, zoals een verleden van seksueel misbruik of bijvoorbeeld werkeloos zijn.

Onderzoek

Er werd gebruik gemaakt van deel twee van de Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study (NEMESIS-2). Daarbij is bij volwassen deelnemers (18 tot en met 64 jaar) over een periode van zes jaar onder andere naar de aanwezigheid van verschillende psychische stoornissen gekeken.

SP werd daarbij gediagnostiseerd middels het Composite International Diagnostic Interview (CIDI) welke ook kijkt naar andere angststoornissen zoals GAD en stemmingsstoornissen zoals ernstige depressiviteit. De deelnemers werden voor het huidige onderzoek verdeeld in drie groepen: mensen zonder SP (no-S, n = 6094), mensen met een geschiedenis van SP (history-SP, n = 204) en mensen waarbij er ten tijde van deelname sprake was van SP (current-SP, n = 348).

Resultaten en conclusie

De kans op het ontstaan van andere angststoornissen na een follow-up van zes jaar bleek ongeveer drie keer hoger te zijn bij de deelnemers die eerder of op het moment van deelname SP hadden, vergeleken met deelnemers zonder SP bij baseline. De kans om een stemmingsstoornis te ontwikkelen was bij deze deelnemers twee keer zo groot ten opzichte van de no-SSP groep. Het ontstaan van deze aandoeningen kon niet toegeschreven worden aan een andere oorzaak.  SP, vaak gezien als een milde aandoening die zich vroeg ontwikkelt, zou dus kunnen dienen als voorspeller voor andere psychische aandoeningen.

Voor de oorsprong van SP als risicofactor voor latere psychopathologie worden twee hypotheses genoemd: 1) Het optreden van SP zou een vroeg signaal kunnen zijn voor de ontwikkeling van ernstige psychopathologie of 2) de vroege verschijning van SP kan een eerste, onafhankelijk signaal zijn van gevoeligheid voor mentale ziekte op latere leeftijd; fobische angsten lijken een normaal fenomeen in de ontwikkeling van kinderen. Wanneer kinderen opgroeien worden ze deze angsten meestal de baas. Het falen om met angsten om te kunnen gaan, kan leiden tot mentale gevoeligheid en vatbaarheid voor de ontwikkeling van mentale ziekte. Verder longditudinaal onderzoek bij kinderen is noodzakelijk om de bevindingen te bevestigen.

Geschreven door:
Aurora van de Loo

Referenties:
1.  Wetzer G, Ten Have M, de Graaf R, Batelaan NM, van Balkom AJLM. Specific Phobia: Risk Factor of Other Psychiatric Disorders. J Nerv Ment Dis. 2021; https://doi.org/10.1097/NMD.0000000000001341
2.  Persbericht Trimbos van 9 november 2021. Hoogtevrees vergroot kans op andere angst of depressie. Verkregen via https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/hoogtevrees-vergroot-kans-op-andere-angst-of-depressie, op [12-11-2020]