Het officiële MedZine Blog

Alcoholische dranken en suikerhoudende dranken blijken even sterk samen te gaan met leververvetting. Dit komt naar voren uit onderzoek van Esther van Eekelen, PhD-student aan het Leids Universitair Medisch Centrum: “Het is belangrijk dat patiënten met leververvetting juist geïnformeerd worden welke dranken bijdragen aan leververvetting en welke niet”. De resultaten van haar onderzoek zijn recent gepubliceerd in The Journal of Nutrition.¹

Hoewel het bekend was dat overmatig alcoholgebruik bijdraagt aan leververvetting, bestond nog onduidelijkheid over de wijze waarop gematigd alcoholgebruik en andere dranken gerelateerd zijn aan leververvetting. Ook is het niet duidelijk welke dranken een goed alternatief zijn wanneer iemand het advies krijgt om te stoppen met het drinken van alcohol. Reden voor van Eekelen om dit te onderzoeken binnen de onderzoeksgroep van dr. ir. Renée de Mutsert. Hun hypothese was dat buiten alcohol, andere energiehoudende non-alcoholische dranken ook samengaan met meer levervet. Voor dit onderzoek had Esther van Eekelen de dataset van de NEO-studie, de Nederlandse Epidemiologie van Obesitasstudie, tot haar beschikking. Dit is een cohortstudie van 6.671 mensen van 45 tot 65 jaar, van wie de meesten een BMI van 27 of hoger hebben. Deze mensen hebben allemaal een vragenlijst ingevuld over wat ze normaal gesproken eten en drinken. Een deel van hen heeft ook een levervetmeting ondergaan aan de hand van Magnetische Resonantie Spectroscopie (MRS). “Op basis van de gegevens van zo’n tweeduizend mensen die we tot onze beschikking hadden, besloten we te onderzoeken in hoeverre non-alcoholische dranken met energie (melk, suikerhoudende dranken) en zonder energie (thee, koffie) samengaan met leververvetting”, vertelt van Eekelen. “Samen met experts hebben we overlegd wat de beste manier was om het onderzoek aan te pakken. Vervolgens zijn we begonnen met het schrijven en ontwikkelen van statistische modellen”.

Verwachtingen

Van tevoren had van Eekelen bepaalde verwachtingen van het onderzoek: “Uit literatuur is gebleken dat excessief alcoholgebruik kan leiden tot leververvetting, dus met die uitkomst had ik voorafgaand aan het onderzoek rekening gehouden. Wat ik niet had verwacht was dat suikerhoudende dranken in dezelfde sterkte gerelateerd bleken aan leververvetting als alcohol. Ook bleek melk geassocieerd met minder levervet, wat we niet hadden verwacht op basis van onze hypothese dat energiehoudende dranken ook geassocieerd zijn met meer levervet”.

Substitutiemodellen

Een lastige kwestie was het modelleren van de gegevens en het interpreteren van de substitutiemodellen. “In een trial kun je mensen de alcohol ontnemen en daarvoor in de plaats een andere drank geven”, legt van Eekelen uit. “Dat zou het makkelijkst zijn, wij hadden echter alleen observationele data waarbij we het uitwisselen van dranken hebben gemodelleerd. Daarbij moet je goed rekening houden met wat je in het model stopt en wat de interpretatie daarvan is”.

In de modellen waarbij alcoholische door suikerhoudende dranken worden vervangen, hebben de onderzoekers ook rekening gehouden met de energie die de dranken bevatten door evenveel calorieën tegen elkaar uit te wisselen.

Daarnaast heeft van Eekelen tijdens het onderzoek verschillende aannames moeten doen: “Mensen hadden een vragenlijst ingevuld waarin naar verschillende dranken werd gevraagd, dus we hebben de inname niet daadwerkelijk gemeten. Zelf gerapporteerde consumptie van dranken kan bijvoorbeeld te laag worden ingeschat, wat de resultaten zou kunnen beïnvloeden”. Op basis van de vragenlijst is geen informatie verkregen over het drinken van water en light frisdranken. De consumptie van alcoholvrij bier was te laag om hier valide conclusies over te trekken.

Caloriearme drankjes

Voor patiënten met leververvetting zijn deze uitkomsten van groot belang. Van Eekelen: “Ik denk dat het heel belangrijk is dat artsen en diëtisten hun patiënten kunnen adviseren waarmee ze alcoholische dranken het beste kunnen vervangen, en dat suikerhoudende dranken zoals frisdrank of sap geen goed alternatief lijken te zijn. Een goed alternatief zijn caloriearme dranken zoals koffie en thee zonder suiker. Melk lijkt ook een goede optie”.

Macronutriënten

Momenteel is van Eekelen bezig met een meta-analyse naar het effect van macronutriënten op levervet. “Daaruit kunnen we vaststellen of het ertoe doet wat voor macronutriënten iemand consumeert en of het bijvoorbeeld uitmaakt of iemand meer vet of juist meer koolhydraten uit zijn voeding binnenkrijgt”.

Het volgende onderzoek staat ook al op de planning. Van Eekelen gaat uitzoeken hoe bepaalde vormen van fysieke activiteit levervet beïnvloeden.

“De nadruk om levervet naar beneden te krijgen ligt momenteel op leefstijladviezen en leefstijlveranderingen”, aldus van Eekelen. “Ik denk dat met het aanpassen van de leefstijl grote effecten bereikt kunnen worden”.

Referentie

1.  Van Eekelen E, et al. J Nutr 2019;149:649-658.