Het officiële MedZine Blog

Volgens recent onderzoek is het gebruik van mirtazapine ter behandeling van agitatie bij mensen met dementie niet effectiever dan een placebo. De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in de Lancet. 

Dementie zorgt voor een achteruitgang van het geheugen, het redeneringsvermogen, de communicatievaardigheden en het vermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Naast deze cognitieve en functionele verschijnselen ontwikkelt 90% van de dementerende mensen ook neurologische symptomen, zoals agitatie, slaapstoornissen en depressiviteit. Van deze symptomen is agitatie het meest hardnekkig en erg moeilijk te beïnvloeden.

Agitatie wordt gekenmerkt door ongepaste verbale, vocale of motorische activiteit en gaat vaak gepaard met fysieke en verbale agressie. Dit zorgt onder andere voor verslechterende relaties met familie en zorgverleners en een verminderde kwaliteit van leven. Bijna de helft van de mensen met de ziekte van Alzheimer krijgen na een maand klachten van agitatie en 80% van de mensen met klinisch significante symptomen hebben er zes maanden later nog last van.

Er dient bij agitatie te worden gestart met niet-medicamenteuze behandeling, maar wanneer dit niet werkt dan is er een werkzaam geneesmiddel gewenst. Het is bewezen dat antipsychotica en SRRI’s het sterftecijfer bij dementiepatiënten verhogen en daarom wordt uitgeweken naar mirtazapine (TCA). Mirtazapine wordt bij ouderen en mensen met dementie routinematig voorgeschreven. Het doel van de huidige studie was om de klinische effectiviteit en het veiligheidsprofiel van mirtazapine vast te stellen wanneer gebruikt om agitatie te verminderen bij de ziekte van Alzheimer.

Onderzoek

Bij dit dubbelblind, placebo-gecontroleerd, gerandomiseerd onderzoek werden 204 mensen met waarschijnlijke of mogelijke Alzheimer geïncludeerd (vastgesteld door verwijzende psychiaters) en is agitatie gedefinieerd als een Cohen-Mansfield Agitatie Inventaris (CMAI) score van 45 of meer. De deelnemers aan de studie reageerden niet op eerdere niet-medicamenteuze behandeling. De helft van de deelnemers kreeg twaalf weken mirtazapine (oplopende dosering) en de andere helft placebo, naast normale klinische zorg. Vragenlijsten met betrekking tot bijwerkingen en therapietrouw werden gebruikt om te bepalen of de dosering daadwerkelijk verhoogd kon worden met als uiteindelijke doeldosering 45 mg per dag (vanaf week vier). De klinische werkzaamheid van mirtazapine in termen van vermindering van agitatie werd gemeten via de CMAI-score na twaalf weken. Voor het bepalen van het veiligheidsprofiel werden bijwerkingen en mortaliteit, tot zestien weken vanaf start deelname, gemeten.

Resultaten

Na twaalf weken konden van 169 deelnemers – 80 in de mirtazapinegroep en 89 in de placebogroep – CMAI-scores worden geanalyseerd. De mirtazapinegroep was na twaalf weken niet minder geagiteerd dan de controlegroep; het geschatte gecorrigeerde effect op de CMAI was –1,74 (95% BI; 7,17 tot 3,69; p=0,530). Er waren meer sterfgevallen in de mirtazapinegroep (zeven) ten opzichte van de controlegroep (slechts één) op week zestien. Uit analyse bleek dat dit laatste van marginaal statistisch belang was. Er was geen verschil in het totaal aantal gerapporteerde bijwerkingen.

Conclusie

Aangetoond is dat het gangbare antidepressivum mirtazapine geen verbetering van de agitatie bij mensen met dementie biedt. Het medicijn wordt daarnaast mogelijk meer met sterfte in verband gebracht dan wanneer er geen interventie is. Hoewel niet bekend is of de sterftegevallen gerelateerd zijn aan mirtazapine betekenen deze mogelijke schadelijke effecten volgens de onderzoekers dat, bij afwezigheid van klinisch voordeel van mirtazapine, dit middel niet kan worden aanbevolen voor de behandeling van agitatie bij dementie.

Geschreven door:
Aurora van de Loo

Referenties:
1. Banerjee S, High J, Stirling S, Shepstone L, Swart AM, Telling T, et al. Study of mirtazapine for agitated behaviours in dementia (SYMBAD): a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. The Lancet 2021; https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01210-1
2. Persbericht EurekAlert van 21 oktober 2021.Common antidepressant should no longer be used to treat people with dementia, study says. Verkregen via https://www.eurekalert.org/news-releases/932158, op [21-10-2021]