Het officiële MedZine Blog

Hondeneigenaren zijn er goed mee bekend: de anti-vlooien en anti-tekenbehandelingen die op geregelde momenten oraal toegediend moeten worden om de hond te beschermen tegen deze hinderlijke ziekte-overdragende insecten. Wellicht mag ook de mens binnenkort aan dezelfde tabletten geloven: onderzoekers ontdekten dat deze middelen dermate effectief insecticide zijn dat ze van nut blijken bij het onderdrukken van zika en malaria-uitbraken.

Malaria en zika, beide infectieziekten met zeer ernstige gevolgen, worden overgedragen door muggen, waardoor veel mensen in korte tijd besmet kunnen raken en er ziekte-epidemieën optreden. Malaria eist jaarlijks veel levens (met name in Afrikaanse landen) en gaat gepaard met hoge gezondheidszorgkosten. Het zika-virus verspreidt zich net als malaria ook via muggen en zorgt voor aangeboren afwijkingen bij kinderen wanneer maternale besmetting optreedt tijdens de zwangerschap. Het zika-virus komt inmiddels in 90 verschillende landen voor.

Steeds vaker bouwen muggen resistentie op tegen de anti-malaria en anti-zika middelen die beschikbaar zijn. Niet eerder werd gekeken naar mogelijke effecten van bestaande veterinaire insecticide middelen op malaria of zika-verspreidende muggen. Bekend was wel dat een teek of vlo die zich vastbijt in een organisme dat isoxazoline in de bloedbaan heeft zal vlot sterven na contact met dat bloed. Om deze reden bestudeerden onderzoekers van onder andere Calibr, Scripps Research en het Nederlandse bedrijf TropiQ Health Sciences de werking van isoxazolines, maar nu op zandvliegen en muggen.

Zij ontdekten dat isoxazoline in het humane bloed al bij zeer lage doses alle stekende insecten tot sterven bracht. Aan de hand hiervan berekenden zij met een computermodel dat slechts een eenmalige toediening van het middel aan een derde van de bevolking zeer effectief kan zijn: hiermee kan het aantal zika-ziektegevallen tot wel 97% en het aantal malaria-gevallen tot 70% verminderen! Uiteraard varieert dit percentage in verschillende epidemie-gebieden en is afhankelijk van de grootte van de gebieden. Hoe groter het gebied, hoe lager het succespercentage, maar desalniettemin wordt verwacht dat miljoenen levens gered kunnen worden met deze ontdekking.

Isoxazoline zou in een humane dosis bescherming bieden gedurende 50-90 dagen. Dit maakt het middel geschikt om toe te dienen aan mensen in gebieden die kwetsbaar zijn voor epidemieën. Epidemieën zijn vaak seizoensgebonden, waardoor het aantal slachtoffers beperkt kan blijven door mensen voor aanvang van het riskante seizoen te behandelen.

Let wel: de besmetting met de infectieziekte wordt niet voorkomen met isoxazoline, echter verdere verspreiding van de infectieziekte wel!

De volgende stap zal zijn om de werkzaamheid van de stof voor humaan gebruik verder te onderzoeken, met name ook wat veiligheid betreft. Naar schatting is hier over 2 jaar meer over bekend. Er bestaat desondanks veel optimisme: deze humane toepassing van veterinaire geneesmiddelen zal een grote impact hebben op diverse infectieziekten in landen met beperkte medische infrastructuur.

Door: Judith Cohen

Link: http://www.pnas.org/content/early/2018/06/26/1801338115

Bron: Miglianico M et al. Repurposing isooxazoline vetinary drugs for control of vector-borne human diseases. PNAS 2018;July 2. Epub ahead of print.