Autistische kinderen hebben als baby al een vergrote amygdala
Onderzoek toont voor het eerst de overgroei van de amygdala aan in het eerste levensjaar, voordat kinderen de meeste gedragssymptomen vertonen die later leiden tot de diagnose autisme. De resultaten zijn gepubliceerd in de American Journal of Psychiatry.
De bepalende gedragskenmerken van autisme spectrum stoornis (ASS) ontstaan in het laatste deel van het eerste en tweede levensjaar en consolideren zich niet tot het volledige syndroom voor de leeftijd van 24-36 maanden. Hierdoor is vroege klinische diagnose niet mogelijk. Veel gedragingen die kenmerkend zijn voor ASS zijn op de leeftijd van 6 maanden dan ook niet te onderscheiden tussen kinderen die later gediagnosticeerd worden met ASS en kinderen met een normale (typische) ontwikkeling.1
Eerder onderzoek heeft aangetoond dat de amygdala, een hersenstructuur die vaak betrokken is bij de sociale aspecten van ASS, vergroot is bij kinderen (2-4 jaar) met ASS.2 Maar er zijn nog veel onbeantwoorde vragen zoals wanneer deze vergroting precies plaatsvindt en of deze ook bij andere neurologische ontwikkelingsstoornissen, zoals het fragiele-X-syndroom (FXS), voorkomt.1 FXS wordt gekarakteriseerd door een verstandelijke beperking, autistische kenmerken en gedragsstoornissen.3
Onderzoeksopzet
Longitudinale MRI's werden gemaakt op 6-24 maanden leeftijd bij 29 baby’s met FSX, 58 baby's met een hoge waarschijnlijkheid voor ASS (door het hebben van een oudere broer of zus met autisme) die later gediagnosticeerd werden met ASS, 212 hoge waarschijnlijkheid baby's niet gediagnosticeerd met ASS, en 109 controle baby's (1.099 totale scans).1
FXS was bij de betreffende baby’s vastgesteld bij inclusie en de diagnose ASS of niet werd gesteld op 24 maanden leeftijd op basis van deskundig klinisch oordeel met behulp van DSM-IV-TR-criteria, de Autism Diagnostic Observation Schedule–Generic (ADOS) en de Autism Diagnostic Interview-revised (ADI-R). Op 24 maanden werd ook gekeken naar cognitie en aanwezigheid van repetitief gedrag.1
Resultaten
Zuigelingen die autisme ontwikkelden hadden een normaal amygdala volume op 6 maanden, maar vertoonden een significant snellere amygdala groei tussen 6 en 24 maanden, zodanig dat op 12 maanden de ASS-groep een significant groter amygdala volume had (Cohen's d=0,56) vergeleken met alle andere groepen. De groei van de amygdala tussen 6 en 12 maanden was significant geassocieerd met grotere sociale tekorten op 24 maanden wanneer de zuigelingen werden gediagnosticeerd met ASS.1
Zuigelingen met FXS hadden een persisterend en significant vergroot caudatus volume op alle leeftijden tussen 6 en 24 maanden (Cohen's d=2,12), vergeleken met alle andere groepen, wat significant geassocieerd was met grotere repetitieve gedragingen.1
Conclusie
Dit is de eerste MRI-studie die FXS en ASS in de kindertijd vergelijkt. Daarbij worden opvallend verschillende patronen van hersen- en gedragsontwikkeling gezien bij twee neurologische ontwikkelingsstoornissen met een overlap in gedragskenmerken.1
FXS-gerelateerde veranderingen waren al aanwezig vanaf de leeftijd van 6 maanden, terwijl ASS-gerelateerde veranderingen zich ontvouwden gedurende de eerste 2 levensjaren, beginnend met geen detecteerbare groepsverschillen bij 6 maanden. Het blijkt dat cognitie en gedrag op jonge leeftijd relatief intact zijn bij zuigelingen die later autisme ontwikkelen. De toegenomen groei van de amygdala tussen 6 en 12 maanden vindt plaats voor er sprake is van sociale stoornissen en ruim voor de leeftijd wanneer de symptomen consolideren tot het dan te diagnosticeren ASS.1
Het gevonden geleidelijke begin van hersen- en gedragsveranderingen bij ASS, maar niet bij FSX, suggereert een leeftijd- en stoornis-specifiek patroon van een cascade van hersenveranderingen voorafgaand aan de diagnose autisme.1
Geschreven door:
Aurora van de Loo
Referenties:
1.
Shen et al. Am J Psychiatry, 2022; https://doi.org/10.1176/appi.ajp.21090896
2. Mosconi et al. Arch Gen Psychiatry, 2009; https://doi.org/10.1001/archgenpsychiatry.2009.19
3. NHG [huisartsenbrochure];
https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/huisartsenbrochure_fragiele_x_syndroom.pdf