Blog neuroloog: Palliatieve zorg voor corona-patiënten
- Door MedZine Redactie -
- Geplaatst op
Als neuroloog houd ik me vooral bezig met diagnostiek en behandeling van patiënten met (chronische) pijn, bijvoorbeeld migraine of rughernia’s. De komst van het coronavirus maakte alles anders. Nieuwe patiënten kwamen op een wachtlijst en bekende patiënten konden niet naar het spreekuur komen. Mijn collega’s en ik kregen voor het eerst te maken met thuiswerken (‘telemedicine’), wat je een onwerkelijk en machteloos gevoel geeft. Immers, het liefst ben je in het ziekenhuis: dokter zijn is eerst en vooral een fysiek beroep in de nabijheid van je patiënt. Tot ik in de krant las over de oprichting van een palliatieve corona-unit in mijn eigen ziekenhuis, het OLVG, Amsterdam.1 Daar wilde ik bij zijn, een mooi en zinvol project.
Het woord ‘palliatief’ is afgeleid van het Latijnse woord ‘pallium’ dat mantel betekent. Palliatieve zorg houdt letterlijk in ‘het toedekken van de ander’, zoals te zien is op het schilderij ‘Sint Maarten en de bedelaar’ van El Greco uit 1597 (zie de afbeelding hieronder). Daarop zien we hoe Maarten of Martinus, een Romeins soldaat en latere bisschop uit de 4e eeuw na Christus, een stuk van zijn mantel afsnijdt om zo een schaars geklede bedelaar te kleden. Vertaald naar het moderne ziekenhuis houdt toedekken in: het verlichten van klachten bij patiënten waarbij je geen genezing meer verwacht en die op korte termijn zullen overlijden. Het gaat hier om lichamelijke klachten zoals pijn of benauwdheid, en geestelijke klachten als angst of depressie. Ook is er bij palliatieve zorg aandacht voor levensvragen, bijvoorbeeld ‘Waarom ik?’ of ‘Wat is er na het leven?’
Bron: National Gallery of Art, Washington
Bij mijn eerste dag op de unit ontmoette ik de 78-jarige Robert, die zes dagen eerder opgenomen was in het ziekenhuis vanwege forse benauwdheid en koorts op basis van een corona-infectie. Robert was een kwetsbare man. Vijf jaar geleden was Alzheimer dementie vastgesteld: zijn wereld werd daardoor steeds kleiner en complexer. Robert was bijna volledig afhankelijk van zijn vrouw Vera. Kinderen hadden ze niet. Ook al kreeg Robert goede zorg op de afdeling Longgeneeskunde, zijn conditie ging alleen maar achteruit. In goed overleg met echtgenote en de huisarts besloot de longarts om Robert aan te melden voor de palliatieve-unit. Daar trof ik hem aan in bed, onrustig en happend naar lucht. Ondanks vele liters zuurstof kwam Robert maar niet ‘op saturatie’. Soms opende hij zijn ogen en keek dan angstig om zich heen. Je kon met hem praten, maar zonder hem echt te bereiken. Al vrij snel werd een morfinepomp gestart. Daarop was hij minder benauwd en werd hij rustiger. Zijn vrouw waakte aan bed en sprak met de verpleegkundigen en artsen. Over wie Robert was. Over zijn dementie. En ook dat het zo goed was. Krap twee dagen na starten van de pomp overleed Robert in de vroege ochtend, kort nadat de zon was opgekomen. De verpleegkundige was erbij toen het gebeurde. Binnenkort spreek ik Vera en een nicht op de polikliniek. Palliatieve zorg stopt niet bij overlijden en houdt ook nazorg in.
Inmiddels is het aantal corona-patiënten flink gedaald, zijn de reguliere corona-afdelingen en de corona-IC gesloten en als laatste de palliatieve-unit.
De namen en van de hoofdrolspelers in deze casus zijn gefingeerd.
Geschreven door: Bas Ter Meulen, neuroloog
Ondergetekende is lid van de werkgroep NWP (Ned. Werkgroep Pijn), een subvereniging van Nederlandse Vereniging voor Neurologie. De NWP stelt zich ten doelt om de kennis over chronische pijn bij artsen in opleiding te verbreden.
Literatuur
