Het officiële MedZine Blog

Dit is de tweede van zeven artikelen over persoonlijke problemen en vraagstukken waar dokters mee worstelen. Als coach en teamcoach maak ik medisch specialisten en huisartsen van dichtbij mee en weet daardoor wat er onder hen leeft. Hieronder lees je welke zeven thema’s ik behandel.

1. “Ik ben bang voor conflicten.”
2. “Ik kan geen ‘nee’ zeggen.”
3. “Ik ben bang om fouten te maken.”
4. “Ik voel me gefrustreerd en niet gehoord.”
5. “Ik kan niet meer genieten.”
6. “Ik loop op mijn tandvlees.”
7. “Ik weet niet of ik nog wel dokter wil blijven.”

“Ik kan geen ‘nee’ zeggen.”
Aan het woord is medisch specialist Brigitte, succesvol in haar vak en gezien onder haar collega’s. Samenwerken vindt ze belangrijk en je kunt voor alles en nog wat een beroep op haar doen. Ze beschrijft zichzelf als leergierig en enthousiast, en zo is menige uitdaging juist op háár bord terecht gekomen. Brigitte ligt niet alleen goed in de vakgroep maar ook in het ziekenhuis, ze lijkt wel een zondagskind. Maar diep van binnen is er ook iets gaan knagen. Dat wordt duidelijk als haar gevraagd wordt om medisch manager te worden. Haar eerste neiging is om meteen ‘ja’ te zeggen. Op mijn vraag waarom antwoordt ze: “Ik vind het gewoon eervol om hiervoor gevraagd te worden. Maar ik twijfel tegelijkertijd of het goed voor mij is. En bovendien weet ik inmiddels dat nee zeggen niet mijn sterkste kant is.”

Wat gebeurt er als je ‘nee’ zegt?
Geen nee durven of willen zeggen, heeft normaal gesproken te maken met angst voor de gevolgen. Je bent bang dat je collega je niet meer leuk vindt. Je wilt een ander niet teleurstellen. Je wilt geen conflict veroorzaken. Dit zijn overigens alleen maar gedachten die zich in jouw hoofd afspelen, en de vraag is of deze angsten wel realistisch zijn. In het geval van Brigitte speelt - onbewust - ook haar angst mee om niet meer aan haar eigen zelfbeeld te voldoen. Is ze wel zo ambitieus als ze altijd heeft gedacht? Dan zou ze toch medisch manager moeten willen worden? Als je ‘nee’ zegt kun je dus te maken krijgen met onprettige emoties: je voelt je schuldig, je schaamt je of wordt angstig. Maar stel dat je overal ja op zegt, kun je eigenlijk wel waarmaken wat je belooft? En weet je ook tegen welke prijs?

Dienstbaarheid
Ja zeggen is vaak een automatisme, ingesleten gedrag. Veel zorgverleners zijn van nature ‘helpers’: gericht op het aanvoelen en invullen van de behoeften van anderen. Dienstbaarheid staat hoog in het vaandel. Dat maakt het extra lastig om ‘nee’ te zeggen. Weet daarom waar je gevoelig voor bent in relatie met anderen. Wat heb je van hen nodig? Wil je erbij horen? Of ben je op zoek naar hun waardering of goedkeuring? Als je dat weet, word je minder gevoelig voor het appèl - jij bent daar zo goed in - of je eigen plichtsgevoel.

Grenzen stellen
Een paar concrete tips om beter je grenzen aan te geven:

1. Wanneer je ervaart dat iemand je overvalt met een vraag, neem dan de tijd om erover na te denken en zeg dat gewoon. Vraag jezelf af of ja zeggen goed is voor je eigen welzijn. En onthoud: liever nu wat ongemak dan nog heel lang spijt.
2. Schrijf het op wanneer je merkt dat grenzen stellen moeilijk is. Zo krijg je meer inzicht in welke situaties of bij welke personen je dat lastig vindt. Ook krijg je zicht op andere factoren die een rol spelen, zoals slaapgebrek of stress.
3. En voor echt structureel resultaat: leer jezelf goed kennen. Als je je eigen kwaliteiten, drijfveren en behoeften kent, word je minder gevoelig voor de mening en wensen van de buitenwereld. Je staat dan steviger in je schoenen.

Om terug te komen op Brigitte: in onze Leergang Persoonlijk Leiderschap heeft ze geleerd haar eigen koers uit te stippelen. Ze is pro-actiever geworden. Ze weet wat ze wil bereiken en ook wat ze niet (meer) wil doen. Ze maakt keuzes die goed voor haar zijn, vanuit de overtuiging dat die ook goed zijn voor haar omgeving. Als zij zich krachtig voelt en bezig is met de dingen die ze het liefste doet, waar ze goed in is, dan heeft iedereen daar profijt van. Brigitte: “Ik heb gemerkt dat als ik op een constructieve manier mijn grenzen aangeef, ik niet bang hoef te zijn voor de consequenties. Ik ben namelijk duidelijker geworden voor mijn collega’s. Ze hebben me beter leren kennen en weten precies wat ze aan me hebben en wat niet. Eigenlijk is hun vertrouwen in mij alleen maar gegroeid.”

Gelukkige dokters
Wat ons bij De Hele Dokter drijft is de overtuiging dat gezonde, gelukkige en goed functionerende artsen goed zijn voor de gezondheidszorg. Al onze opleidingen zijn daarop gericht. Voor samenwerkende dokters hebben we teamcoaching. Voor individuele dokters de leergang Persoonlijk Leiderschap (40 punten ABAN).

Geschreven door De Hele Dokter