Muziek tijdens de operatie: het mes snijdt aan twee kanten
Veel artsen zweren bij de helende werking van muziek, waar zowel arts en patiënt van profiteren. Verschillende onderzoeken onderschrijven dit: de positieve effecten variëren van kalmerend en pijnstillend voor de patiënt tot spanningsverlagend voor de arts die hem helpt. De Britse chirurg David Bosanquet en zijn collega's vergeleken deze onderzoeken in een artikel dat onlangs verscheen in het British Medical Journal.
De helende werking van muziek is al bekend sinds het ontstaan van de geneeskunst in de Oudheid. Zo was de mythische god Apollo beschermer van zowel de geneeskunst als de muziek en was hij in staat om lichamelijk en geestelijk leed te verzachten. Van de ontwikkeling van de medische percussie en de stethoscoop tot de ontwikkeling van de muziektherapie: de geschiedenis van de geneeskunde is verbonden met muziek en haar effect op de gezondheid.
Vandaag de dag wordt muziek regelmatig gebruikt in de operatiekamer vanwege haar kalmerende en pijnstillende eigenschappen. Verschillende onderzoeken vergeleken de perioperatieve effecten van muziek met die van medicatie. Als preoperatief kalmerend middel werkte muziek zelfs beter dan het anxiolyticum midazolam. En hoewel het pijnstillende effect van muziek niet zo groot is als dat van postoperatief toegediende medicatie, heeft het zwaarwegende voordelen zoals de verwaarloosbare kosten en het ontbreken van bijwerkingen. Daarnaast kan muziek gemakkelijk aan- en uitgezet worden. "Het is een wondermiddel dat we niet genoeg gebruiken", concludeert Bosanquet.
In veel gevallen profiteren ook de dienstdoend arts en zijn assistenten ervan. Volgens een Israëlisch onderzoek uit 2008 is bij 60 tot 70 procent van de operaties muziek niet meer weg te denken en heeft ongeveer 80 procent van het operatiepersoneel baat bij muziek op de werkvloer. Zo bevordert het de communicatie en werkt het spanningsverlagend voor het gehele team. Chirurgen die regelmatig tijdens een operatie naar muziek luisteren kunnen zich beter op hun taken concentreren en presteren daardoor beter. Critici betogen dat het luisteren van muziek cognitieve bandbreedte kost en daardoor voor afleiding kan zorgen. De auteurs stellen daarom voor om te letten op het geluidsniveau.
Over het muziekgenre dat het meeste effect heeft, zijn de meningen verdeeld. Bosanquet: "Oudere chirurgen zweren doorgaans bij klassiek, terwijl chirurgen van de jongere generatie vaak luisteren naar hedendaagse muziek." Het moet volgens hem wel blijven draaien om de patiënt: in sommige ziekenhuizen mag deze dan ook verzoeknummers aanvragen. Bosanquet concludeert dat het volgens hem belangrijk is om rekening te houden met ieders muziekvoorkeuren, maar hij voegt eraan toe: "Wanneer je de afspeellijst van je baas niet kunt waarderen, kun je misschien beter doen alsof."
Bronnen: British Medical Journal, NOS.
MedZine schrijft twee keer per week over spraakmakende wetenschap.