Het officiële MedZine Blog

Een grootscheepse data-revolutie binnen de zorg staat op het punt van uitbreken en iedereen zal ermee te maken krijgen. Het enthousiasme over talloze tot de verbeelding sprekende zorginnovaties spat er vanaf tijdens het uitverkochte, eendaagse NRCLIVE congres over zorgtechnologie in het Amsterdamse  ‘Huis der Verlichting’ Felix Meritis op 15 september jl. Toch is er ook scepsis. Big Data en privacy, overmedicalisering en patiënt-betrokkenheid zijn hete hangijzers die mogelijk ondergesneeuwd dreigen te raken in het onafwendbare innovatieproces.

De nieuwste trends op het gebied van zorgtechnologie worden besproken door Maarten den Braber van SingularityU. Onder andere 3-D geprinte ‘meegroeiende’ armprothesen voor kinderen, virtual en augmented reality die chirurgen beter laten opereren en kunstmatige intelligentie die dokters adviseert over de nieuwste en beste behandelstrategie en over niet al te lange tijd kost het in kaart brengen van een compleet DNA-profiel nog maar een paar euro. 

Het meest tot de verbeelding spreken de microsensoren die vierentwintig uur per dag biometrische gegevens meten en in contact staan met een slimme app. Zo kan de cardioloog altijd meekijken naar het E.C.G., kan vermoeidheid gemeten worden tijdens het autorijden en zijn er sensoren die aangeven wanneer medicijnen genomen moeten worden. En al die data worden opgeslagen.

‘Alles wat gedigitaliseerd kán worden, gaat ook gedigitaliseerd worden.’, zegt spreker Erik van der Zeijden, CEO van SYNAPPZ. Er bestaan inmiddels 160.000 gezondheidsapps. Een onwaarschijnlijk groot aantal waar volgens hem een hoop ‘meuk’ bij zit. Eén ding is zeker, de digitale revolutie is in gang gezet en binnen de komende tien jaar ziet de zorg er compleet anders uit. 

Volgens Max Welling, hoogleraar Machine Learning aan de Universiteit van Amsterdam, wordt de relatie tussen mens en machine steeds inniger. We moeten er volgens hem aan geloven dat computers beter worden dan mensen. Bij MRI-scans van de hersenen en bij microscopische beoordeling van histologische preparaten blijkt uit onderzoek dat computers beter presteren dan medisch specialisten. Toch heerst er, met name onder dokters, veel weerstand. Welling is stellig: ‘We moeten scepsis rond Artificial Intelligence verminderen.’ 

Hoe meer data, hoe beter algoritmes werken, stelt Welling, maar als het over Big Data in de zorg gaat, moet iedereen zich terdege realiseren dat de leverancier van al die data de patiënt is. Annelien Bredenoord, associate professor medische ethiek in het UMC Utrecht en Eerste Kamerlid voor D’66, waarschuwt voor het ontstaan van een ‘data-proletariaat’ waarbij geen rekening wordt gehouden met de privacy van de patiënt. Zij wijst op de ‘toestemmingsbepaling’ in de Europese wet op privacy en bescherming persoonsgegevens die vanaf 2018 ingaat. Hierin staat dat de betrokkene ondubbelzinnig vooraf toestemming moet geven voor het verwerken van zijn of haar gegevens.

Patiëntparticipatie en persoonsgerichte zorg zijn cruciaal voor het slagen van technologische innovaties in de zorg, concludeert Joris Arts, ‘Doctorpreneur’ van het jaar 2015. Eensgezind luidt tijdens de twee afsluitende debatten de conclusie dat gestreefd moet worden naar snellere en betere zorg tegen lagere kosten zonder dat de persoonlijke benadering uit het oog wordt verloren.  

Laatste spreker prof. dr. Bas Bloem, directeur van Parkinsonnet, ziet zorgtechnologie als de cruciale factor die het huidige zorglandschap kan herinrichten tot veel effectievere ‘integrale zorgnetwerken’ die zijn afgestemd op specifieke patiëntengroepen. Bij zorginnovatie is ‘scholing van patiënten’ (betrekken en informeren) van groot belang, want een goed opgeleide patiënt, is volgens Bloem ‘een gezondere en een goedkopere patiënt’. 

Gevraagd naar het belangrijkste huidige obstakel voor duurzame zorginnovatie, geeft Bloem een duidelijk antwoord: ‘De grootste uitdaging is geld.’