Het officiële MedZine Blog

Osteoporose is een ondergediagnostiseerde aandoening welke, indien niet behandeld, kan leiden tot fracturen. Artsen en fysiotherapeuten van het Shinshu University Hospital (Japan) hebben een methode ontwikkeld om mogelijke osteoporose op te sporen voordat de patiënt naar het ziekenhuis gaat. Op deze manier kan makkelijk en waarschijnlijk effectief gescreend worden op osteoporose tijdens een routine gezondheidscontrole. De patiënt kan bij verdenking op de aandoening worden doorgestuurd naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.

Osteoporose is een aandoening die wordt gekenmerkt door een afname van de botmassa en een verhoogd risico op fracturen. Het komt in hoofdzaak bij ouderen voor. Het aantal osteoporose-patiënten neemt, mede door de vergrijzing en de leefstijl, sterk toe. Het is een aandoening die geen symptomen vertoont totdat er een botbreuk optreedt, dus men gaat ervan uit dat een hoog percentage mensen zich niet bewust is van hun aandoening. Wanneer osteoporose onbehandeld blijft kan het leiden tot fracturen die vervolgens niet alleen de mobiliteit, de levensfunctie en de levenskwaliteit verminderen, maar ook de mortaliteit verhogen en rechtstreeks gerelateerd zijn aan de levensverwachting. Dit heeft een grote maatschappelijke impact, zoals overweldigende medische kosten en langdurige zorg. Verwacht wordt dan ook dat, hoewel veel ouderen subklinische osteoporose hebben, actie wordt ondernomen wanneer een fractuur optreedt. Veel patiënten, van 50 jaar en ouder, die behandeld zijn voor een botbreuk worden echter helemaal niet getest op osteoporose. Terwijl juist de eerste jaren na een fractuur het risico op een volgende fractuur verhoogd is.

Doel

Eenvoudige screenings tijdens gezondheidsonderzoeken bij thuiswonende mensen zijn een manier om osteoporose op te sporen zonder dat mensen daarvoor naar het ziekenhuis hoeven te gaan. Wanneer vermoedens van osteoporose en het voorstadium ervan (osteopenie) op de juiste manier worden opgespoord en patiënten worden aangemoedigd om zich verder te laten evalueren in het ziekenhuis, dan kan de aandoening op een passende manier worden behandeld. Met de juiste behandeling hebben mensen meer kans om (ernstige) fracturen te voorkomen.

Obuse-studie

Deze studie is onderdeel van de ‘Obuse-studie’; een epidemiologisch onderzoek naar de motorische functie van thuiswonende ouderen in het stadje Obuse (Japan). Het cohort voor de studie is opgebouwd via een aselecte steekproef uit het bevolkingsregister (oktober 2014 tot juni 2017) van Obuse. Het Obuse-studiecohort bevat 415 deelnemers (212 vrouwen en 203 mannen) in de leeftijd van 50 tot 89 jaar.

Onderzoek

Het onderzoek naar een screeningsmethode om mogelijke osteoporose op te sporen was gericht op postmenopauzale vrouwen. Deze lopen een hoog risico op primaire osteoporose. Van alle deelnemers uit het gehele studiecohort werden er, na exclusie van degene die osteoporosemedicijnen gebruikten, hormonale therapie kregen, premenopauzaal waren of niet in staat waren om alle fysieke prestatietests uit te voeren, 168 vrouwen in deze studie opgenomen. De gemiddelde leeftijd (± standaarddeviatie) was 68.2 ± 10.6. 

Voor de opsporing van osteoporose werd gebruik gemaakt van een combinatie van de Body Mass Index (BMI) en de zogenaamde tweestapstest (TST). De TST wordt uitgevoerd door de patiënt twee zo groot mogelijke stappen te laten zetten zonder dat deze het evenwicht verliest. De TST-score is de afstand (cm) gedeeld door de lichaamslengte (cm). Of de patiënten daadwerkelijk osteoporose hadden werd onder ander bepaald door middel van het meten van botmineraaldichtheid (BMD) met een DEXA (Dual energie X-ray absorptiometry, ook wel DXA) scan. Bij de interpretatie van botdichtheidsmetingen kan onder andere gebruik worden gemaakt van de T-score; de afwijking van de meting ten opzichte van de referentiewaarde voor jongvolwassenen uitgedrukt in standaarddeviaties (SD). Op basis van afkappunten van de WHO werd T-score ≥ −1 geclassificeerd als gezond, −2,5 < T-score < −1 werd geclassificeerd als osteopenie en T-score ≤ −2,5 werd beoordeeld als osteoporose.

Resultaten

Volgens de botdichtheidsmetingen hadden 21,4% vrouwen osteoporose en 51,2% osteopenie. Na correctie voor de leeftijdsverdeling in Japan werden de percentages vrouwen met osteoporose en osteopenie geschat op respectievelijk 21,9% en 50,5%.Uit het onderzoek bleek dat wanneer een van de volgende waarden geldt, TST <= 1,30 en BMI <= 23,4; TST <= 1,32 en BMI <= 22,4; TST <= 1,34 en BMI <= 21,6; of TST <= 1,24 en welke BMI dan ook, de kans op osteoporose meer dan vijf keer zo groot is als bij iemand die geen osteoporose heeft. Het blijkt dat deze methode een hoog opsporingsvermogen voor osteoporose heeft dat zelfs de Female Osteoporosis Self-Assessment Tool for Asia (FOSTA) niet kon bereiken, ondanks het feit dat de kosten van de test bijna nihil zijn.

Conclusie

De studie ontwikkelde een nieuwe methode om onbehandelde osteoporose op te sporen door middel van een goedkope, fysieke functietest. Door middel van het bepalen van de BMI en de TST-score kan gescreend worden op osteoporose tijdens een standaard gezondheidscontrole. Als deze detectiemethode uitwijst dat een patiënt waarschijnlijk osteoporose heeft dan worden patiënten aangemoedigd om in het ziekenhuis een botdichtheidstest te ondergaan.

Geschreven door:
Aurora van de Loo

Referenties:
1. Persbericht EurekAlert van 8 juni 2021. Osteoporosis detection by a simple physical function test. Verkregen via https://www.eurekalert.org/pub_releases/2021-06/su-odb060821.php, op [09-06-2021]
2. Osawa R, Ikegami S, Horiuchi H, Tokida R, Kato H, Takahashi J. Osteoporosis Detection by Physical Function Tests in Resident Health Exams: A Japanese Cohort Survey Randomly Sampled from a Basic Resident Registry. J Clin Med 2021; https://doi.org/10.3390/jcm10091896
3. Elders PJM, Dinant GJ, Van Geel T, Maartens LWF, Merlijn T, et al.; NHG-werkgroep. NHG-STANDAARD Fractuurpreventie Versie 3.0 2012; https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/fractuurpreventie#volledige-tekst