Het officiële MedZine Blog

Een patiënte van 33 jaar kwam bij mij op afspraak vanwege chronische therapieresistente hoofdpijn. Haar voorgeschiedenis vermeldt migraine. Daarnaast geeft zij aan bekend te zijn met een andere type hoofdpijn geduid al spanningshoofdpijn. Deze hoofdpijn is meestal in de ochtend het ergst. Ze wijst de slaapregio aan en rond het oor, links meer dan rechts. Op de vraag of zij bekend is met klemmen of knarsen met de tanden, geeft zij aan dat haar tandarts lichte tandslijtage van het gebit heeft bemerkt. Behandeling met een opbeetplaat voor de nacht werd voortijdig gestaakt. Ik vroeg me af of er sprake kon zijn van hoofdpijn ten gevolge van TMD?

Temporomandibulaire disfunctie: TMD

TMD is een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen van het kauwstelsel en is een belangrijke oorzaak van niet-dentale pijn in de orofaciale regio. De prevalentie van TMD-klachten in Nederland onder de volwassenen is 7-8% en ongeveer 2 keer zo hoog bij vrouwen in vergelijking met mannen. Acht verschillende musculoskeletale typen zijn beschreven, waaronder myogene en artrogene vormen van TMD. Het is bekend dat biologische, psychologische en sociale factoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan en onderhouden van de klachten. Emotionele factoren, aandoeningen van het centrale zenuwstelsel en bruxisme (tandenknarsen) zijn belangrijke oorzaken voor het ontwikkelen van TMD en hoofdpijn.

Hoofpijn ten gevolge van TMD

Hoofdpijn, zoals migraine en spanningshoofdpijn, komt veel voor bij mensen met TMD.  Daarnaast kan het kauwstelsel een secundaire hoofdpijn veroorzaken. De locatie van deze hoofdpijn is de temporale regio en wordt geïnitieerd of verergerd door bewegingen van de kaak. De diagnose TMD-gerelateerde hoofdpijn is een secundaire hoofdpijn en vraagt om een andere aanpak dan een primaire hoofdpijn, zoals spanningshoofdpijn.

Bruxisme: tandenknarsen/ klemmen

Bruxisme komt doordat er met de tanden worden geklemd, geknarst of geschoven en kan voorkomen tijdens slapen en waken. Dagelijkse stress en een insufficiënte coping stijl zijn tevens geassocieerd met slaap bruxisme. Bruxisme kan leiden tot TMD en hoofdpijn.

Gericht onderzoek

Bij palpatie blijken haar kauwspieren (m. masseter en m. temporalis) erg gespannen. Bij druk ervaart ze herkenbare pijnklachten in de slaapregio en oorregio (links > rechts). Na 12 sec. klemmen met de tanden op elkaar krijgt zij haar herkenbare hoofdpijn. Bij inspectie van haar mond komen tandimpressies op haar tong naar voren en ook is een bijtspoor zichtbaar in haar wangen, wat wijst op bruxisme.  Ze kan haar mond normaal openen. Haar nekspieren zijn gevoelig, maar veroorzaken geen herkenbare pijnklachten.

Behandeling van de patiënte

Er wordt ingezet op het aanleren van zelfmassage ter ontspanning van de kaak. Zij krijgt tools mee om het tandenknarsen tegen te gaan. Ook is zij doorgestuurd naar de Tandarts-Gnatholoog om een opbeetplaat voor de nacht aan te laten meten en werd ze verwezen naar een psychomotorische therapeut ter verbetering van haar zelfredzaamheid. Uit het hoofdpijndagboek blijkt een afname in pijnfrequentie en -klachten van meer dan 50% in 6 weken tijd. Een mooi resultaat, toch?

Geschreven door: Nadiya Mutsaers MSc, Orofaciaal Fysiotherapeut

Ondergetekende is lid van de werkgroep NWP (Ned. Werkgroep Pijn), een subvereniging van Nederlandse Vereniging voor Neurologie. De NWP stelt zich ten doelt om de kennis over chronische pijn bij artsen in opleiding te verbreden.